Μαγικά φυλαχτά του έρωτα, του μίσους και του πάθους

Μέχρι πού θα μπορούσε να φτάσει κανείς για να μεταβάλλει μία γυναίκα σε έρμαιο των ερωτικών του διαθέσεων; «Μία μέθοδος για να οδηγηθεί η καρδιά μιας γυναίκας σε έναν άντρα φτιάχνεται σε μια στιγμή» λέει μία αρχαία συνταγή των ελληνορωμαϊκών χρόνων.

Πώς; «Παίρνεις ένα ζωντανό χελιδόνι μαζί με έναν τσαλαπετεινό. Αλοιφή που πρέπει να φτιαχτεί από αυτά: αίμα από μαύρο γάιδαρο, αίμα από τσιμπούρι μαύρης αγελάδας. Αλείφεις τα κεφάλια τους με αλοιφή φτιαγμένη από λωτό. Πρέπει να απαγγείλεις έναν θρήνο μπροστά στον Ήλιο την ώρα που ανατέλλει. Κόβεις τα κεφάλια των δυο. Παίρνεις την καρδιά από τα δεξιά πλευρά από τα δυο. Την αλείφεις με το αίμα από μαύρο γάιδαρο και το αίμα από τσιμπούρι μαύρης αγελάδας, όπως ανέφερα παραπάνω. Τα τοποθετείς μέσα σε δέρμα γαιδάρου, για να αποξηρανθούν για τέσσερις μέρες. Μόλις οι τέσσερις μέρες περάσουν τα κάνεις σκόνη και τα τοποθετείς σε ένα κουτί. Αδειάζεις τη σκόνη στο σπίτι σου».

«Η επιθυμία του ανθρώπου της ελληνορωμαϊκής εποχής να απομακρύνει τις δυνάμεις που στοχεύουν στην καταστροφή του, αλλά και να χρησιμοποιήσει προς όφελός του τη δύναμη των θεών, τον οδηγεί στη χρήση φυλαχτών που χρησιμεύουν στο να αποτρέπουν την κακή τύχη ή να προσελκύουν την επιτυχία» επισημαίνει η υποψήφια διδάκτωρ του τμήματος Θεολογίας του ΑΠΘ Ελένη Τσάτσου, σε ανακοίνωσή της με θέμα «Θεραπευτικά μητρικά φυλαχτά: Προστατεύουν τη μήτρα ή διεγείρουν την ερωτική επιθυμίας;», την οποία παρουσίασε στην ημερίδα «Έρωτας και σεξουαλικότητα» που διεξάγεται σήμερα στη Θεσσαλονίκη.
Κατά την ελληνορωμαϊκή περίοδο, η χρήση φυλαχτών ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής σε όλους τους λαού της λεκάνης της Μεσογείου.

Για την κατασκευή των φυλαχτών χρησιμοποιούνταν ευαίσθητα υλικά που καταστρέφονται με την πάροδο του χρόνου, όπως ίνες από λινάρι, τρίχες ή δέρμα ζώου, πάπυροι τυλιγμένοι σε ύφασμα και κομμάτια από ξύλο.

Χρησιμοποιούνταν όμως και ημιπολύτιμοι λίθοι (ίασπις, αιματίτης, χαλαζίας) που δένονταν με χρυσό ή ασήμι ή χρησιμοποιούνταν πολύτιμα ή μη μέταλλα (χρυσός, ασήμι, μπρούτζος).

Αφού φτιάχνονταν, ακολουθούσε το στάδιο της καθιέρωσης, μία τελετή με συγκεκριμένο τυπικό, που γινόταν προκειμένου να μετατραπούν τα φυλαχτά σε δυναμικά στοιχεία και να εξασφαλίσουν στον άνθρωπο την ικανοποίηση των επιθυμιών του.

Ακριβείς οδηγίες για τον τρόπο κατασκευής και καθιέρωσης των φυλακών δίνονται στις φυλακτήριες συνταγές των μαγικών παπύρων.

«Η μελέτη των φυλαχτών αυτών, μπορεί να μην επεκτείνει ιδιαίτερα τη γνώση μας σχετικά με τιςθρησκευτικές ή μαγικές αρχές που χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι κάτοικοι της Μεσογείου, μας φέρνουν όμως σε επαφή με τις σκέψεις και τις επιθυμίες εκατοντάδων απλών, αγνοημένων από τα κείμενα και την ιστορία ασήμαντων ανθρώπων, στις πιο φορτισμένες συναισθηματικά στιγμές της ζωής τους και μας αποκαλύπτουν τις μύχιες σκέψεις τους, με αποτέλεσμα να είναι τόσο σημαντικά για τη συνολικότερη εικόνα που προσπαθούμε να διαμορφώσουμε για τον αρχαίο κόσμο , όσο και τα λογοτεχνικά ή φιλοσοφικά κείμενα της εποχής» τονίζει η κ. Τσάτσου.
Στα ελληνορωμαϊκά χρόνια, οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν φυλαχτά, στη μία όψη των οποίων ήταν η εικόνα ενός θεού και στην άλλη μία μικρή ευχή ή προσευχή.

Μερικά ήταν για μια γενικότερη προστασία, αλλά τα περισσότερα χρησιμοποιούνταν για να αντιμετωπίσουν συγκεκριμένα προβλήματα, όπως π.χ. την εξουδετέρωση του δηλητηρίου του σκορπιού που δάγκωσε τη χρήστη του φυλαχτού ή για τη θεραπεία της ποδάγρας ή της βαρυστομαχιάς ή για την προστασία ενός νεογέννητου βρέφους.

«Συχνά, η δύναμη των φυλαχτών χρησιμοποιείται με στόχο την προσέλκυση της προσοχής μίας γυναίκας, ενώ κάποτε στόχος είναι η διακοπή της σχέσης δύο ερωτευμένων ανθρώπων. Τις περισσότερες φορές, ο σκοπός της χρήσης του φυλαχτού είναι σαφής εξαιτίας της επιγραφής που είναι χαραγμένη πάνω του είτε εξαιτίας της εικόνας της θεότητας που φέρει. Υπάρχουν όμως και κάποια, των οποίων ο στόχος είναι αδιευκρίνιστος» εξηγεί η κ. Τσάτσου.

Κατά την ελληνορωμαϊκή περίοδο, ιδιαίτερα δημοφιλής είναι μία ομάδα μαγικών φυλαχτών με ένα παράξενο σχήμα, τα οποία είναι γνωστά ως μητρικά φυλαχτά, απεικονίζουν μία γυναικεία μήτρα και μέχρι σήμερα θεωρείται ότι είχαν ως στόχο να προφυλάσσουν από τις ασθένειες τις γυναίκες που το φορούν.

«Από την ενδελεχή μελέτη των πηγών όμως φαίνεται ότι η δύναμη των φυλαχτών αυτών δεν είναι θεραπευτική, αντίθετα έχουμε τη χρήση επιθετικής και βλαπτικής μαγείας που στοχεύει όχι να θεραπεύσει τις γυναικείες ασθένειες, άλλα να μεταβάλει τις γυναίκες σε ερωτικά αντικείμενα πόθου και έρμαια στις ερωτικές διαθέσεις αυτών που χρησιμοποιούν την δύναμη του φυλαχτού» σημειώνει η υποψήφια διδάκτωρ του ΑΠΘ.

Σε κάποια από τα φυλαχτά αυτά είναι εμφανής η παρουσία θεοτήτων, όπως π.χ. ο Σηθ, η Ίσιδα , ο Όσιρις και ο Βησσάς.

«Η χρήση της δύναμης των συγκεκριμένων θεών του αιγυπτιακού πανθέου και η ερωτική ανάγνωση των επιγραφών που συνοδεύουν τα φυλαχτά αυτού του τύπου, μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι αυτό που βιώνει ο χρήστης των φυλακτών είναι ένα αίσθημα έντονου, αλλά ανεκπλήρωτου έρωτα για μία γυναίκα που δεν ανταποκρίνεται στις επιθυμίες του.

Διακατέχεται από θύμο και, όπως φαίνεται κυρίως από τα φυλακτά που φέρουν την εικόνα του Σηθ, στόχος του ήταν να πάρει εκδίκηση από το θύμα του, ώστε να έχει και εκείνο την δυσάρεστη εμπειρία της φλόγωσης και της καύσης από την ανεκπλήρωτη ερωτική επιθυμία που ο ίδιος έχει βιώσει.

Ο έρωτας αυτός δεν έχει καμία σχέση με τα αισθήματα του γλυκού έρωτα, αντίθετα έχει ζοφερά και απειλητικά χαρακτηριστικά, είναι εκδικητικός και αποσκοπεί στην υποταγή της γυναίκας και τη μεταβολή της σε ερωτικό αντικείμενο και σε έρμαιο των ερωτικών διαθέσεων του χρήστη της δύναμης του φυλακτού» εξηγεί η κ. Τσάτσου.