Τι είναι αξίες; Πώς διαμορφώνονται; Γιατί αμφισβητούνται ;

Πολύς ο λόγος για κρίση αξιών……Ας το προσεγγίσουμε .
Οι οροι που ρυθμίζουν και καθορίζουν τη ΔΟΜΗ και τη ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ μιας εποχής είναι οι αξίες της. Αν είναι προιόν ιστορικής ωρίμανσης λέγονται παραδοσιακές. Πχ ο θεσμός της οικογένειας. Οι αξίες του ανθρωπου δίνουν ροπή, και…..
κατεύθυνση στα συναισθήματα και τη θέληση του. Η διάρκεια μιας αξίας βάζει το συναίσθημα και τη θέληση του ατόμου σ ενα καλούπι που πήζει, και δε…
 σπάει έυκολα
Πώς δημιουργουνται οι αξίες;
Οι άνθρωποι κάθε εποχής με βάση τις γνώσεις τους δημιουργούν ένα κοσμοείδωλο. Κάπως σαν να σκηνοθετείται το σύμπαν για να βρεί το ρόλο του ο άνθρωπος. Αυτή είναι η κοσμοεικόνα του ανθρώπου. Μέσα στις κοινωνικές διεργασίες διπιστώνεται στην διαχρονικότητα της ανθρώπινης ψυχολογίας, παρά την ατομικότητα του καθενός, η ύπαρξη κοινών αναγκών και φόβων. Ανάλογα με τα κριτήρια της κάθε εποχης ο άνθρωπος εξηγεί το χθές, ζεί το τώρα, προδιαγράφει το άυριο. Ετσι δημιουργείται το πνευματικό ΕΓΩ μιας εποχής.
Κάθε εποχή όμως, εχει και το υλικό της εγω. Άλλες είναι οι υλικές και τεχνικές δυνατότητες, άλλες οι υλικές ανάγκες και άλλες οι οικονομικές σχέσεις των ανθρώπων κάθε ιστορικής περιόδου. Αυτοί είναι οι γενικοί όροι που διαμορφώνουν τις αξίες.
Γιατί αμφισβητούνται οι αξίες;

Καταλύτης για την αμφισβήτηση είναι , ότι η κρίση και η νόηση του ανθρώπου με πολλή μεγαλύτερη ευχέρεια κρίνει και απορρίπτει, παρά οργανανώνει και θέτει,Αυτό συμβαίνει και με τις αξίες, που συγχρόνως, ενώ η νόηση απορίπτει, η θέληση και το συνάισθημα γατζώνονται αγωνιωδώς από αυτές. Αργά ή γρήγορα ο νους και η γνώση ξεχειλίζουν και στη μέση οι αξίες συγκλονίζονται, οπότε οι άνθρωποι βγαίνουν από τις ασφαλείς τους φόρμες. Αυτοί που εκπροσωπούν τον ώριμο νου και τη γνώση είναι οι Διαφωτιστες κάθε εποχής . Λίγοι, αλλά μπορεί να συναντήσουν αντιδράσεις από μηδενιστικούς κύκλους, ή από άτομα που εχουν συμφέροντα. Η άλλη πλευρά εκπροσωπέιται από συντηρητικους αρχών. Λίγοι και και αυτοί, αλλά προσχωρούν και φανατικοί. Αυτές είναι οι παρατάξεις της αμφισβήτησης Ανάμεσα στις δυο παρατάξεις ξεσπά μια ένταση με πυρήνα τις αξίες. Αυτό είναι η αμφισβήτηση. Μπορεί να γεννήσει εξέλιξη, επανάσταση παλινδρόμηση ή κατάρευση ανάλογα με το ποια παράταξη θα επικρατήσει. Ετσι οι αξίες κρίνονται, απορίπτονται, ή παγειώνονται ιστορικά. Γνωρίζουμε ότι υπάρχουν πηγμένες αξίες, που παραμένουν αμετάβλητες, και ανεξάρτητες για τις ανθρώπινες ψυχές, και αυτές είναι αξίες αναλοίωτες. Οι άλλες είναι εκτεθημένες στην ιστορική ροή,στον υποκειμενισμό των ατόμων και των εποχών, και στη γνωση.
Ο εποχές που ζουν στην αμφισβήτηση είναι επικίνδυνες και θολές. Σε αυτές ανήκει και η δική μας εποχή, που θεωρείται ένα κοινωνιολογικό σύμφυρμα
Πώς έρχεται η αμφισβήτηση

Μέσα στην ιστορία υπάρχει αλλαγή του κοσμοειδώλου για τις επιστήμες, τις θεωρίες τον αν θρωπο.
Ας αρχίσουμε με το θρησκευτικό και γεωκεντρικό Σύμπαν του Πτολεμαίου. Ακολουθεί η επστημονική εποχή με το Γαλιλαίο και τον Κέπλερ.αποδεικνύοντας ότι η γη και οι άλλοι πλανήτες περιφέρονται γύρω από τον ήλιο, μια γνώμη που είχε διατυπώσει ο Κοπέρνικος, προκαλώντας μια ρωγμή, και ένα ερωτηματικό στην κοσμοεικόνα. . Με το Γαλιλαίο γίνεται ρήγμα και η αγαπημένη γη ασημαντοποείται μπροστά στο Σύμπαν. Ακολουθεί ο Νέυτων, και μεταβάλεται το στερέωμα της επιστήμης. Η ασφάλεια της Πίστεως υποκαθίσταται με την βεβαιότητα του ορθολογισμού. ο Αινστάιν δείχνει τη σχετικότητα, και ο άνθρωπος παραδέχεται ότι η απολυτότητα δεν ταιριάζει με τη φύση, αλλά είναι δική του επινόηση. Την ίδια σχεδόν περίοδο η σιγουριά της ύλης δίνει τη θέση της στο στροβιλισμό της ενέργειας. Ακολουθεί αμφίβολο και χαώδες σκηνικό με τη θεωρία της απροσδιοριστίας που τα περίπου και τα ίσως καλύπτουν τη θεωρία των Κβάντ.
Οταν ο μέσος άνθρωπος αρχίζει να πιστεύει δυνατά στην επιστήμη, ο άνθρωπος του εργαστηρίου μειώνει τη πίστη του σε αυτή. Η απόλυτη ανθρώπινη λογική κλονίζεται στο χάος των ηλεκτρονίων και του πυρήνα.
Η Νέα φιλοσοφία ταπεινή, ενώ η παλιά αλαζονική.
Ο Εγελος μεταφέρει τον ορθολογισμό του στην οικονομία, γεννώντας τον ιστορικό διαλεκτικό υλισμό.Η απαισιοδοξία του Σοπενχάουερ και του Νίτσε αμφισβητεί τον ιδεαλισμό και υλισμό
Συγχρόνως ο Φρόυντ αναφέρεται στη συνείδηση και το υποσυνέιδητο. Ο Δαρβίνος θέτει τη δύναμη ως κριτήριο επιβίωσης και κυριαρχίας, αλλά νόμοι του Μέντελ τον μεταβάλλουν.
Ο άνθρωπος της Αναγέννησης ανέμελος, που τον διαδέχεται ο ασκητικός τύπος της Μεταρύθμισης. Ο αριστοκράτης πέφτει στη κρίση του διαφωτιστή. Με το Λόγο γεννιέται ο δημοκράτης και ο θετικιστής.
Ερχόμαστε στην εποχή μας, που ο άνθρωπος στέκει μπροστά μας πρωτεινικός και αμφίβολος, αλλά και…προβληματισμένος, και πνευματικός.
Πόσο σταθερές μπορεί να είναι οι αξίες μια τέτοια εποχή; Κάθε αξία είναι καλούπι για άλλη ηθική. Πόσες μπορεί να αντέξει μια εποχή; Ο άνθρωπος στο βάθος του έχει έναν σκεπτικισμό γνωρίζοντας ότι ολες είναι εκτεθημένες στη προσωρινότητα. Εχει ενστερνιστεί, ότι αν σε ένα οικονομικό σύστημα συγκρουστούν συμφέροντα και αξίες , η κοινωνική ηφαιστειακή λάβα, καλύπτει τις αξίες. Ο άνθρωπος απολαμβάνει τα επιτεύματα του τεχνικού πολιτισμού, πληρώνοντας ως τίμημα την αλλοτρίωση της ψυχής του. Εξασφαλίζει, τη ζωή του, αλλά δε την εξανθρωπίζει.
Με όλα αυτά ο σύγχρονος άνθρωπος και ειδικά τα παιδιά, δε μπορούν να πιστεψουν σε αξίες έστω προσωρινές έστω εκτεθημένες, στην οικονομία. Για αυτό τις αμφισβητούν.
Οι αξίες της εποχής μας είναι μοιραίο να γεννηθούν σε αυτή τη κοσμική και αμφίβολη φάτνη. Οι στατιστικές της Ουνέσκο, δείχνουν ότι οι ανθρωπινες γνώσεις και οι πληροφοριές, αναπτύσσονται πολύ γρήγορα, που σημαίνει ότι ο άνθρωπος κινείται σαν εκκρεμές, κενός μέσα στο τώρα, είναι ευχαριστημένος αν το ζήσει ανώδυνα, και πολλές φορές, νοιώθει τις αξίες του σαν ενοχλήσεις.Βλέπει ότι μέχρι να γεννηθεί μια αξία αμέσως ξεψυχάει. Μέσα σ εαυτή την εποχή , αν κάποιος βρεθεί σε μια πράξη που είναι ενάντια στην ηθική του, τότε δεν αποφεύγει τη πράξη αλλά την ηθική του. Το ίδιο άτομο μπορεί να έχει 2 και 3 ηθικές, ανάλογα με τον αν είναι υποκείμενο, αντικέιμενο, ή παρατηρήτής μιας πράξης.Πάνω από ολες τις αξίες και τη λογική, ο Πνευματικός άνθρωπος, ακόμα και αν δεν εχει την ωριμότητα να το ομολογήσει, ξέρει ότι ο κόσμος δεν περιορίζεται στις 5 αισθήσεις.Μέσα στην απεραντοσύνη της ζωής του, νοιώθει την καθοδήγηση της Δημιουργικής Αρχής.Ακόμα και αν βλέπει την ασημαντότητα των αξιών, ξέρει ότι μπορεί να αντλεί δύναμη από την σταθερά αναβλύζουσα πηγή, του Δημιουργού.Ο Πνευματικός άνθρωπος εχει ενστερνιστεί, ότι παρά την ασημαντότητα των Αξιών, η Θειική νομοτέλεια, μεριμνά για την αρμονία των 3 υποστάσεων, και τη δική του Ανύψωση!

Ελένη Παπουτσή
Εκπαιδευτικός-Πολιτισμολόγος(ελ. επαγγελματίας)
Μ.ΕD

Use Facebook to Comment on this Post

Related posts

4 Comments

  1. Ανώνυμος

    Θεμελιακή προϋπόθεση στη διαμόρφωση αξιών είναι να νιώθει κάθε ένας άνθρωπος μέρος ενός αρμονικού συνόλου, της Ανθρωπότητας. Μόνος δεν ανυψώνεται κανείς. Σήμερα κινούμαστε σε αντίθετη κατεύθυνση, θεωρώντας τους υπόλοιπους είτε κατώτερους, είτε εχθρούς.

    Reply
  2. Ανώνυμος

    Παρατήρηση πρώτη. Οταν λέμε "Θειική νομοτέλεια" πως εννωούμε την οντότητα "ΘΕΟΣ" ;
    Παρατήρηση δεύτερη. Σε όλα αυτά που αναφέρεται το άρθρο προυπόθεση είναι η εκπαίδευση-παιδεία πράγμα που λείπει παντελώς στην σύγχρονη Ελλάδα.
    Η Κα Παπουτσή καλά τα λέει αλλά πολλοί θα αναρωτηθούν ' Μα τί λέει ;
    Η πρότασή μου είναι: Απαλλαγή απο την ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΧΟΥΝΤΑ που μας κυβερνάει ντόπια και διεθνή όσο το δυνατόν συντομότερα για να ασχοληθούμε επιτέλους κα με κανένα σοβαρό θέμα της εποχής μασ._

    Reply

Leave a Reply

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *