Καθημερινά παραδείγματα χειραγώγησης

Μετά το Facebook: καθημερινά παραδείγματα χειραγώγησης
Λίγες μέρες πριν, η είδηση ότι το Facebook μαζί με μια ομάδα επιστημόνων, είχε πραγματοποιήσει ένα πείραμα που αποσκοπούσε στο να εξακριβωθεί κατά πόσον ή όχι θα μπορούσε να
είναι δυνατόν να μεταφέρει μια συγκεκριμένη κατάσταση του νου μέσω της συναισθηματικής μετάδοσης.
Το πείραμα πραγματοποιήθηκε πριν από δύο χρόνια περίπου και όπως προαναφέραμε ερευνούσε για το πώς μια συναισθηματική κατάσταση, η οποία μεταβιβάζεται μέσω δημοσιεύσεων στο Facebook, επηρέαζε άλλους χρήστες της υπηρεσίας κοινωνικής δικτύωσης.
Η συμμετοχή του Facebook σε αυτό το πείραμα, που ουσιαστικά αποσκοπούσε στη μαζική χειραγώγηση των μελών του πραγματοποιήθηκε με την αλλαγή του αλγορίθμου που χρησιμοποιεί η υπηρεσία για να εμφανίζει συγκεκριμένες δημοσιεύσεις λίγο, αλλά πάντα στις πρώτες που βλέπουμε στο News Feed.
Φυσικά αυτό που θα γίνει σε μερικές εβδομάδες από τώρα μάλλον θα πρέπει να είναι αναμενόμενο. Οι επεμβατικοί τρόποι του Facebook θα ξεχαστούν (ακόμα κι αν κανείς δεν τους συγχωρέσει), και ο καθένας θα συνεχίζει να το χρησιμοποιεί όπως παλιά, σαν να μην συνέβη τίποτα.
Αυτό που είναι ενδιαφέρον και αρκετά ειρωνικό είναι ότι, ενώ όλοι σχεδόν αντέδρασαν σοκαρισμένοι στην είδηση με αυτό το πείραμα, υπάρχουν τόσες πολλές άλλες περιπτώσεις μαζικής χειραγώγησης που συμβαίνουν καθημερινά και κανείς δεν αντιδρά. Σε αντίθεση με το πείραμα της μιας εβδομάδας του Facebook, οι περιπτώσεις χειραγώγησης που συμβαίνουν γύρω μας, είναι πια καθημερινά φαινόμενα. Κάποιος μπορεί να υποθέσει ότι μερικοί παίζουν με το μυαλό των μαζών αλλά δεν έχουν γίνει αντικείμενο κριτικής επειδή μάλλον μερικοί δεν γνωρίζουν καν την ύπαρξή τους.
Παρακάτω ακολουθούν τρία παραδείγματα καθημερινής χειραγώγησης που κανείς δεν διαμαρτύρεται, αλλά ίσως θα έπρεπε.
Χειραγώγηση των μέσων ενημέρωσης. Δεν πιστεύουμε να νομίζετε ότι τα μέσα μαζικής ενημέρωσης είναι αξιόπιστα και φερέγγυα.Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης διαμορφώνουν λίγο πολύ ότι διαβάζουμε, ότι ακούμε, ή ότι παρακολουθούμε. Με απλά λόγια, η είδηση έχει γίνει πολύ ευάλωτη και λίγο πολύ ανυπεράσπιστη. Συνήθως χρησιμοποιείται η υπερβολή ή ίσως η απλούστευση. Στις πιο ακραίες περιπτώσεις βέβαια υπάρχει η παραμόρφωση και η κατασκευή ειδήσεων.
Ίσως φταίει η άνοδος του Διαδικτύου, ή ίσως οι ίδιες οι εποχές αλλά τα μέσα μαζικής ενημέρωσης έχουν χάσει την αξιοπιστία τους. Με απλά λόγια, δεν είναι πλέον για την ενημέρωση του κόσμου, είναι για να κάνουν το κοινό να διαβάσει «ειδήσεις.» Ας μην είναι αληθινές ή ας είναι μέσα στην υπερβολή. Μπορεί να απέχουν πολύ από την πρώτη είδηση, αλλά κάνουν περισσότερη εντύπωση. Φήμες με ένα πιασάρικο τίτλο, και ο κόσμος θα κάνει το πολυπόθητα κλικ σε μια υποτιθέμενη είδηση. Ο εγκέφαλος μάλιστα ορισμένων έχει αναισθητοποιηθεί τόσο πολύ που κάνουν κλικς μόνο σε τίτλους που εντυπωσιάζουν και μάλιστα από sites που είναι γνωστά για την «ποιότητα» ειδήσεων που προσφέρουν.
Φαίνεται ότι, για κάποιο λόγο, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης στράφηκαν σε μεγάλο βαθμό από το να είναι ένα μέσο για την παροχή πληροφοριών στο κοινό, να είναι ένα μέσο ψυχαγωγίας. Όσο καλύτερη είναι η διασκέδαση, τόσο περισσότερα τα χρήματα που επενδύονται.
Ο Michael Arrington, ιδρυτής του δημοφιλούς blog TechCrunch, ανέφερε: «Με απλά λόγια: δεν χρειάζεται εκτεταμένη έρευνα για να βεβαιωθείτε ότι έχετε τις σωστές πληροφορίες, απλά βεβαιωθείτε ότι, όταν προκύπτει κάποια ιστορία, το site σας θα την παρουσιάσει πρώτο και να προσελκύσει τους περισσότερους αναγνώστες.»
Δυστυχώς είναι αλήθεια. Πάρα πολλά μέσα ενημέρωσης δεν προσπαθούν να σας ενημερώσουν, αλλά να τραβήξουν την προσοχή σας την οποία αργότερα πωλούν σε διαφημιστές.
Έτσι, βασικά, ίσως να σκέφτεστε ότι έχετε επαφή με το τι συμβαίνει στον κόσμο, αλλά αυτό που συμβαίνει στην πραγματικότητα είναι ότι σας εξαπατούν για να κάνετε το επόμενο κλικ προς όφελος αυτών που σερβίρουν «συναρπαστικές» ιστορίες. Φυσικά και αυτό είναι χειραγώγηση.
Οι ειδήσεις που κυκλοφορούν online και όχι μόνο, φαίνεται να χρειάζονται διασταύρωση από διαφορετικές πηγές. Ποτέ δεν ξέρεις από που θα έρθει η χειραγώγηση. Φυσικά αυτό ισχύει για ανθρώπους που έχουν ανησυχίες και δεν επιθυμούν να καταπίνουν αμάσητα αυτά που τους σερβίρουν.
Χειραγώγηση Marketing. Οι πιθανότητες είναι ότι ένα κομμάτι σας γνωρίζει πολύ καλά και έχει ήδη συμβιβαστεί με αυτό που θα αναφέρουμε, αλλά θα προχωρήσουμε και θα το γράψουμε ούτως ή άλλως: είστε πολύ λάθος αν νομίζετε ότι η βιομηχανία της διαφήμισης προωθεί πράγματα που μπορείτε να αγοράσετε.
Μπορεί η παραπάνω πληροφορία να υπάρχει στο μυαλό σας, όμως θα πρέπει να την αναφέρουμε σε αυτό το άρθρο σαν ένα μυστικό που χρειάζεται μικροσκοπική εξέταση. Παρά πολλά από τα πράγματα, που διαφημίζονται σε περιοδικά, εφημερίδες και τηλεόραση είναι ένας τρόπος ζωής.
Φυσικά μπορείτε να διαφωνήσετε, αλλά, οι άνθρωποι δεν ενδιαφέρονται και τόσο στο να αποκτήσουν πράγματα, αν αισθάνονται καλά με τον εαυτό τους. Αν υπάρχει η παραμικρή ανασφάλεια οι υπηρεσίες marketing θα την χρησιμοποιήσουν προς όφελός τους κατά το σχεδιασμό της διαφημιστικής εκστρατείας.
Αν δεν είστε καλά με τον εαυτό σας θα προσπαθήσετε να γίνετε καλά αγοράζοντας προϊόντα που θα φέρουν ουράνια τόξα στο σαλόνι σας, την απόλυτη τεχνολογία στην κουζίνα σας και πολύχρωμα ιπτάμενα λουλούδια στους γκρι δρόμους της πόλης. Μπορεί να υπερβάλουμε αλλά θα παρατηρήσετε ότι οι περισσότερες διαφημίσεις εστιάζουν στην υπερβολή. Αλήθεια χορεύετε όταν ανοίγετε ένα κουτάκι σόδα; ή γελάτε χαζοχαρούμενα όταν κάνετε αφρόλουτρο;
Με απλά λόγια, εκστρατείες marketing δεν διαφημίζουν ακριβώς το προϊόν, αλλά μια εμπειρία που υποτίθεται ότι προσφέρει το προϊόν. Αυτή την εμπειρία κυνηγάει ο κόσμος, ακόμα και δεν την αποκτήσει ποτέ. Εντω μεταξύ οι πιστωτικές κάρτες αδειάζουν.
Το marketing είναι για την ενίσχυση των επιχειρήσεων και την αύξηση των πωλήσεων. Τα χρήματα που εμπλέκονται, είναι πραγματικά πολλά και δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η χειραγώγηση χρησιμοποιείτε κατά κόρον. Καμία ηθική. Φυσικά οι διαφημιστές (πάντα με μια ομάδα ψυχολόγων) θεωρούν ότι είναι τέχνη να πουλάς παραμύθια.
Πολιτική χειραγώγηση. Στην πολιτική χειραγώγηση χρησιμοποιείται η επιρροή για να κάνει τους ανθρώπους να κάνουν πράγματα που διαφορετικά δεν θα σκεφτόταν ποτέ να τα κάνουν. Και για να βάλουμε τα πράγματα στη θέση τους, η πολιτική χειραγώγηση είναι πολύ διαφορετική από τη χρήση δύναμης ενός αφεντικού προς τους εργαζόμενους.
Όπως ακριβώς συμβαίνει με τις πράξεις χειραγώγησης του marketing, η πολιτική χειραγώγηση προσπαθεί να πείσει ένα άτομο να κάνει κάτι χωρίς να το ζητήσει πραγματικά. Με απλά λόγια, ο στόχος των πολιτικών δεν θα πρέπει να αισθάνεται εξωτερικούς καταναγκασμούς. Στην περίπτωση της Ελλάδας βέβαια έχουν χρησιμοποιηθεί όλα τα μέσα. Εξωτερικοί εξαναγκασμοί, εσωτερικοί εξαναγκασμοί, συναισθηματικοί εξαναγκασμοί, πλάγιες απειλές, υποσχέσεις, φιλότιμο, καρότο και μαστίγιο, και φυσικά να μην ξεχνάμε το πρωτογενές πλεόνασμα.
Πολύ συχνά συμβαίνει ότι όσοι είναι θύματα της πολιτικής χειραγώγησης είναι πεπεισμένοι ότι επιλέγουν να συμπεριφέρονται με ένα δικό τους τρόπο και ότι τις αποφάσεις τις παίρνουν αυτοί. Περιττό να πούμε ότι αυτό δεν ισχύει.
Σε μια δημοσίευση του American Journal of Political Sciences πριν από μερικά χρόνια, ερευνητές απέδειξαν ότι, η πολιτική χειραγώγηση των ανθρώπων χρησιμοποιεί τον πλάγιο φόβο. Έτσι, οι πολιτικοί μπορούν να πείσουν τους ανθρώπους ότι η απειλή πλησιάζει, ή ότι το πρόβλημα είναι ακριβώς στη γωνία. Τίποτα άλλο. Μόνο αυτό, μετά περιμένουν τον κόσμο να αντιδράσει. Έτσι η απόφαση θα είναι δική τους.
Πάρτε τους πολέμους, για παράδειγμα. Γνωρίζουμε ότι σε περίπτωση πολέμου θα πρέπει να πάρουμε τα όπλα και να αρχίζουμε να σκορπούμε τον θάνατο στον εχθρό. Αν δεν το κάνουμε θα πάθουμε τα πάνδεινα..
Οι κοινοί άνθρωποι δεν θέλουν τον πόλεμο. Θέλουν να συνεχίσουν να ζουν τη ζωή τους,και να μην ενοχλούνται από κανέναν. Ας δούμε τι έχει γίνει στην Αμερική. Η πολιτική χειραγώγηση έρχεται με την ιδέα ότι το κράτος είναι δίκαιο. Τόσο δίκαιο που μπορεί να επιβάλει την δικαιοσύνη του σε όλο τον πλανήτη. Ο τρόπος δεν έχει σημασία. Ακόμα και αν χρησιμοποιηθούν όπλα, γίνεται για το παγκόσμιο καλό και την παγκόσμια ειρήνη, σύμφωνα πάντα με τους πολιτικούς. Έτσι ο πλανήτης απέκτησε δυνάμεις ασφαλείας. Οι Αμερικάνοι δίνουν τις ζωές τους και πιστεύουν ότι διασφαλίζουν την παγκόσμια τάξη.
Να υπενθυμίσουμε ότι ο νόμος Patriot, υπογράφηκε για πρώτη φορά από τον George W. Bush το 2001 και στη συνέχεια τροποποιήθηκε από τον Barack Obama το 2011. Ο νόμος περιορίζει σημαντικά το δικαίωμα του μέσου πολίτη για την προστασία της ιδιωτικής ζωής.
Πριν από την 11η Σεπτεμβρίου του 2001, κανείς δεν θα είχε εγκρίνει έναν τέτοιο νόμο. Τη στιγμή που υπήρχε κίνδυνος για την προσωπική ασφάλεια, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν έχασαν την ευκαιρία να κατασκοπεύουν νόμιμα τον πλανήτη, με την υπόσχεση ότι τον κρατούν ασφαλή.
***
Το άρθρο δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στο SoftPedia και τροποποιήθηκε με προσωπικές απόψεις από τον Γιώργο του iGuRu.gr
φωτογραφία Eos Aurora