“Τιμητές” υπήρχαν πάντα

Η δήλωση της βραβευμένης από την Ακαδημία Αθηνών ποιήτριας Κικής Δημουλά, ότι δεν αντέχει τους μετανάστες, γιατί κλέβουν και πιάνουν όλα τα παγκάκια..
προκάλεσε πλήθος χλευαστικών σχολίων. Ξενοφοβικός λόγος και ανυπαρξία πολιτικής ορθότητας ήταν από τα πιο “ελαφριά” που της έσουραν, έχοντας όλοι λίγο πολύ την πεποίθηση, πως ο “πνευματικός” άνθρωπος οφείλει να έχει μια στοιχειώδη λογική στην κρίση και στην εκφορά τού λόγου του. Είναι όμως έτσι;

Αν ανατρέξουμε στο παρελθόν θα διαπιστώσουμε ότι κάθε άλλο παρά συνάφεια μεταξύ έργου και δηλώσεων, ή στάσης ζωής, επικρατούσε, σε ουκ ολίγους επιφανείς και αγαπημένους ποιητές ή συγγραφείς.

Τον Μάρτη του 1977, η συγγραφέας Λιλή Ζωγράφου σε συνέντευξή της στην εφημερίδα “Ελευθεροτυπία” ,διευκρίνιζε γιατί από τη στιγμή που παρουσίασε το “Άξιον Εστί” του Οδυσέα Ελύτη, δεν ξαναμίλησε ποτέ στον ποιητή.

“Γινόταν φιλοαμερικανική προπαγάνδα με τις παροχές των βραβείων Φόρντ. Το 1973, πληφορήθηκα από κατάλογο ονομάτων, που είχε δημοσιευθεί τότε στο “Bήμα”, ότι είχε δεχθεί και ο Eλύτης χορηγία Φορντ. Δεν απορούσα με τον Kουν και τον Tαχτσή που έπαιρναν εκατομμύρια,αλλά η περίπτωση του Eλύτη με συνέτριψε, διότι πίστευα στο υψηλό ήθος του.Δεν του το συγχώρησα. Θυμάμαι όταν με γνώρισε και συνδεθήκαμε, μου μιλούσε για τη φτώχεια του. Για τα εκατομμύρια που πήρε από το ίδρυμα Φορντ κουβέντα. Και ήταν μεγάλα τα κασέ. Ο Kουν π.χ. έπαιρνε τεσσεράμισι εκατομμύρια επί χρόνια. Τα Φορντ τότε προσέφερε η κ.Kασιμάτη, νύφη του Mυριβήλη, η οποία μου ζήτησε να δεχθώ κι εγώ τη χορηγία και φυσικά δεν της ξαναμίλησα ποτέ”.

Διαφορετική υπήρξε η περίπτωση του Γ. Σεφέρη. Ο ίδιος ο ποιητής σε γράμμα του προς τον E. Keely παραδέχεται ότι με την κήρυξη του πολέμου εγκατέλειψε την Ελλάδα: “Όταν έφυγα για την Αίγυπτο, μετά την κατάρρευση της Ελλάδας στον πόλεμο εναντίον της Γερμανίας, άφησα πίσω μου τρεις εκδόσεις έργων μου -Ημερολόγιο Καταστρώματος Α΄, Μυθιστόρημα και Τετράδιο Γυμνασμάτων, τ’ άφησα όλα εκεί, ολοκαίνουρια, προτού φύγω για το Κάιρο, με την εξόριστη ελληνική κυβέρνηση”.

Γι αυτή του ακριβώς την απόφαση είχε ειπράξει καθόλου κολακευτικά σχόλια από τον κόσμο και τους πνευματικούς ταγούς της εποχής και μάλιστα επιστρατεύτηκε ο Γ. Ρίτσος ο οποίος με δηλώσεις του δικαιολογούσε τον ποιητή.

Αλλά και η Γαλάτεια Καζαντζάκη με επιστολή της στην εφημερίδα “Ελεύθερη Γνώμη” το1936 κατηγορεί τον «ερημίτη της Αίγινας» ως ήσυχο, ασυνείδητο,αδιάφορο και ευτυχή. Μεταξύ άλλων αναφέρει για τον μεγάλο συγγραφέα:

“Θέτει σύνορα μεταξύ του εαυτού του και των πολλών. Ο «σκεπτόμενος όχλος», η «βελάζουσα αυτή μάζα», όπως την ονομάζει, σαν πρωτόγονη και βάρβαρη που είναι, σκέπτεται χονδροειδώς «μ’ ένα ναι ή μ’ ένα όχι» ενώ εκείνος σκέπτεται «συνθετικά» και «με αποχρώσεις», δηλαδή σαν υπερπολιτισμένος και ραφινάτος”. Ο δε Μουσολίνι και ο Χίτλερ μέσα στο δράμα της ζωής «είναι δυο μεγάλοι πρωταθλητές, όπως ο Λένιν ή ο Γκάντι»!

Χρειάζεται βέβαια να ανατρέξει κάποιος στα δημοσιεύματα της εποχής. Να λάβει υπ’ όψη τις τότε συνθήκες, τις σχέσεις και τις καταγεγραμμένες μαρτυρίες, ώστε να σκιαγραφήσει, έστω και αμυδρά, το χαρακτήρα πίσω από τα πρόσωπα.

Συχνά λοιπόν άλλο το έργο, άλλο οι πεποιθήσεις κι άλλο ο χαρακτήρας.
Άλλο «φυλάττω Θερμοπύλες» κι άλλο γράφω για τις Θερμοπύλες.

metrogreece.gr