Ευγνώμονες στη Μαρία Χαραμή

«Δεν την ήξερα. Τα γραπτά της όμως, αχ αυτά τα γραπτά της, ήταν ένα χάδι, ένα βάλσαμο στην ψυχή, μέσα απ’ τις γραμμές ξεχυνόταν μια λεπτή ευωδιά, ο κουραμπιές γινόταν μια θαυμάσια περιπέτεια, τα καθημερινά ψώνια του σπιτιού φάνταζαν σαν μια …
έξοχη δημιουργική εμπειρία, η συναλλαγή με τον μανάβη έμοιαζε με παραμύθι, μια χρυσόσκονη απλωνόταν πάνω σ’ αυτά, που ως εκείνη την στιγμή ήταν μια άχαρη ρουτίνα.

Η Μαρία Χαραμή που χάθηκε πρόωρα μας έδωσε πολλά – σε εμάς τους αναγνώστες της. Πρώτα απ’ όλα μας ξαναθύμισε την αξία της αγωγής και της ευγένειας, που στα χρόνια της χειραφέτησής μας τις είχαμε τινάξει από πάνω μας, ως άχρηστα και προδοτικά απομεινάρια της αστικής μας ανατροφής. Η Χαραμή τις επανέφερε ως ακατάλυτες αξίες, που ομορφαίνουν τον κόσμο και τροχίζουν την αψάδα του. Μας γνώρισε την ομορφιά του περιττού, που συνηθίσαμε να το προσπερνάμε αδιάφορα και βιαστικά και που – όμως – αυτό εκεί, το μικρό και παραπεταμένο περιττό κάνει τη διαφορά. Μας μύησε στις ομορφιές του υλικού πολιτισμού – στις μυρωδιές και τα χρώματα των κρασιών, των λουλουδιών, των μπαχαρικών. Μας μοίρασε απλόχερα όλα τα μικρά «μυστικά» της, όπως πολύ εύστοχα έγραψε προχτές ο Σταύρος Θεοδωράκης, τα λάφυρά της ήθελε να διαδοθούν, κάθε γραπτό της ήταν ένα υπόδειγμα ανιδιοτελούς εντιμότητας, ένα δελτίο με τα «καλύτερα» και τους «καλύτερους». Μας ξενάγησε στα μέρη που αγάπησε, στα μουσεία και τα θέατρα που της έδωσαν χαρά, στις μουσικές που την άγγιξαν, μοιράστηκε μαζί μας τα μικρά περιστατικά της ζωής της που είχαν ένα ενδιαφέρον μήνυμα και μια κρυμμένη ουσία.

Τη Χαραμή δεν τη γνώρισα, αλλά τί σημασία έχει; Αυτή η γυναίκα δεν χαράμισε τη ζωή της, βρήκε τους χυμούς και τις ευωδιές της, άστραφτε από τη χαρά και τη σοφία της ζωής. Και – ευτυχώς για μας – ήταν πολύ γενναιόδωρη.»