Η Ευρωζώνη πρέπει να ξεκαθαρίσει τι θα γίνει με τα χρέη των μελών της

Η Αν Κρούγκερ είναι οικονομολόγος με σπουδαίες περγαμηνές: νυν καθηγήτρια στο φημισμένο School of Advanced International Studies του πανεπιστημίου Johns Hopkins στην Ουάσινγκτον, πρώην επικεφαλής οικονομολόγος στην Παγκόσμια Τράπεζα (1982-1986) και πρώην αναπληρώτρια γενική διευθύντρια του ΔNT (2001-2006), είχε καταπιαστεί μεταξύ άλλων στο Ταμείο με την προσπάθεια αναμόρφωσης των…..
διαδικασιών αναδιάρθρωσης κρατικών χρεών. Στη συνέντευξη που παραχώρησε στην «F.S.» μιλά

για την αβεβαιότητα που περικλείει το ελληνικό PSI, το ρόλο του ΔΝΤ στην ευρωπαϊκή κρίση και τα στοιχεία που πρέπει να περιέχει η οριστική λύση για την Ευρωζώνη.
Πόσο θα έπρεπε να ανησυχεί η Ελλάδα που διάφορα vulture funds οικοδομούν θέσεις σε ελληνικά κρατικά ομόλογα και που ένα από αυτά ανήκει στην καθοδηγητική επιτροπή του International Institute of Finance που διαπραγματεύεται το PSI;
Από τη μια, τα vulture funds αγοράζουν ομόλογα από κατόχους που θέλουν να τα πουλήσουν και που διαφορετικά δεν θα μπορούσαν να τα πουλήσουν. Οπότε, από αυτή την άποψη, συμβάλλουν στο να παραμείνει ζωντανή η αγορά. Τώρα, όσον αφορά την ελληνική περίπτωση, απ’ ό,τι καταλαβαίνω, τα ελληνικά ομόλογα εκδίδονται κυρίως σε ευρώ, συνεπώς υπάγονται στην ελληνική νομοθεσία. Άρα ό,τι προέκυπτε με τα επενδυτικά αυτά κεφάλαια θα εκδικαζόταν σε ελληνικά δικαστήρια.
Σε περίπτωση αλλαγής της ελληνικής νομοθεσίας, δεν θα είχαν δυνατότητα προσφυγής;
Θα είχαν, και φυσικά το ίδιο ισχύει και για τους υπόλοιπους κατόχους ελληνικών ομολόγων. Η έκβαση θα εξαρτάτο από τους συγκεκριμένους όρους (π.χ. αν υπάρχουν ρήτρες συλλογικής δράσης κ.ο.κ.).
Πιστεύετε ότι η διαδικασία αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους μέσω του PSI θα είναι επιτυχής;
Πάντα πίστευα ότι η διαδικασία αναδιάρθρωσης πρέπει να περιλαμβάνει στοιχεία που δίνουν εικόνα στις αγορές τού πώς θα γίνει η διαχείριση του κρατικού χρέους στην Ευρωζώνη στο μέλλον. Δεύτερον, πρέπει να λυθεί το θέμα της χρηματοδότησης και τρίτον πρέπει να υπάρχουν προοπτικές ανάπτυξης. Εξ όσων γνωρίζω, μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν εξασφαλίσεις στα τρία αυτά ζητήματα, συνεπώς το θέμα παραμένει μετέωρο.
Μία μαζική επαναγορά χρέους δεν θα λειτουργούσε καλύτερα;
Το πρόβλημα με την επαναγορά χρέους είναι ότι αυξάνεις την τιμή του υπόλοιπου χρέους…
Αν όμως υπάρξει μία συγκεκριμένη τιμή επαναγοράς;
Αυτό απλώς δημιουργεί ένα «πάτωμα» στην τιμή. Κοιτάξτε, είναι σύνθετο – εξαρτάται τι θα έκαναν οι ομολογιούχοι, τι θα γινόταν με τη νομοθεσία κ.ο.κ. Φυσιολογικά, πάντως, δεν μπορείς να αναγκάσεις τους ομολογιούχους να πουλήσουν σε χαμηλότερες τιμές. Άρα μπορεί να αρνηθούν να συμμετάσχουν, με τις επιπλοκές που συνεπάγονται.
Προ ολίγων ημερών η Γερμανία και η Γαλλία υποχώρησαν από τη σκληρή γραμμή που είχαν χαράξει στην Ντοβίλ για το ESM (European Stability Mechanism): απ’ ό,τι φαίνεται, oι ιδιώτες κάτοχοι κρατικών ομολόγων δεν θα «υποχρεούνται» πλέον να συμμετέχουν σε αναδιαρθρώσεις κρατικών χρεών. Οι αγορές ανακουφίστηκαν από την είδηση αυτή. Έχουν δίκιο;
Μία κρίσιμη ερώτηση είναι πόσο χρέος βρίσκεται στα χέρια προνομιούχων πιστωτών (preferred creditors), οι οποίοι σχεδόν πάντα ανήκουν στον επίσημο τομέα. Αν οι προνομιούχοι πιστωτές διατηρούν τα πρωτεία, τότε οι υπόλοιποι θα υποστούν μεγαλύτερο «κούρεμα». Στην Ελλάδα, για παράδειγμα, το δημόσιο χρέος που βρίσκεται στα χέρια του επίσημου τομέα ήδη είναι κοντά στο 50% του συνόλου. Οι κάτοχοι του ελληνικού χρέους που ανήκουν στον επίσημο τομέα πιθανότατα θα επικαλεστούν καθεστώς προνομιούχου πιστωτή – το ΔΝΤ σίγουρα θα το κάνει.
Μπορεί να υπάρξει μακροπρόθεσμα χρηματοοικονομική σταθερότητα στην Ευρωζώνη χωρίς κάποιου είδους κοινή εγγύηση των χρεών των κρατών-μελών της;
Δεν ξέρω αν θα πρέπει να έχει τη μορφή εγγύησης. Πρέπει όμως σίγουρα να υπάρξει μια σαφής κατανόηση του τι θα συμβεί με τα κρατικά χρέη και μια δημοσιονομική συνεννόηση. Και όταν λέω συνεννόηση, δεν εννοώ αναγκαστικά δημοσιονομική ένωση. Υπάρχουν πολλοί τρόποι να επιτευχθεί ο βασικός στόχος, που είναι ο έλεγχος του δημόσιου χρέους ή του ρυθμού αλλαγής του δημόσιου χρέους των κρατών-μελών.
Η ιδέα της περαιτέρω εμπλοκής του ΔΝΤ στη διάσωση των χωρών της Ευρωζώνης, με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, πώς σας φαίνεται;
Εξαρτάται τι μορφή θα πάρει η περαιτέρω εμπλοκή. Η κατάσταση ήδη είναι προβληματική, αφού η Ελλάδα, η Πορτογαλία και η Ιρλανδία έχουν να αντιμετωπίσουν το ΔΝΤ, την ΕΚΤ, την Ευρωζώνη και όλους τους υπόλοιπους. Η κεντρική αρμοδιότητα του ΔΝΤ είναι να ελέγχει την πρόοδο των υπαρχουσών μακροοικονομικών πολιτικών, το αν δηλαδή οι προβλέψεις των χωρών για τους φόρους και τις δαπάνες θα επαληθευτούν. Η Ευρωζώνη πρέπει μάλλον να εκμεταλλευτεί την τεχνογνωσία του ΔΝΤ σε αυτό το μέτωπο παρά για τα λεφτά. Ο μελλοντικός ρόλος του Ταμείου μένει να διασαφηνιστεί και νομίζω ότι προκύπτουν ορισμένα ενδιαφέροντα ερωτήματα σχετικά με αυτό.
Μπορεί η Ευρωζώνη να επιβιώσει με την υφιστάμενη σύνθεσή της, χωρίς περιορισμό των ανισορροπιών μεταξύ πλεονασματικών και ελλειμματικών χωρών; Πρέπει να υπάρξει αλλαγή πολιτικής και στις πλεονασματικές χώρες;
Το αν η Ευρωζώνη θα επιβιώσει στην υπάρχουσα μορφή της εξαρτάται από την πολιτική βούληση των κρατών-μελών της. Αν τα κράτη-μέλη θέλουν πραγματικά να μείνουν ενωμένα, έχουν τους πόρους για να το καταφέρουν. Όσο για το αν θα τα καταφέρουν, η όποια απάντηση είναι προϊόν εικασίας.
Οι πιο ισχυρές χώρες του Βορρά, ωστόσο, μοιάζουν να πιστεύουν ότι το μόνο που χρειάζεται για την επίλυση της κρίσης είναι οι χώρες του Νότου να φανούν πιο υπεύθυνες δημοσιονομικά. Πιστεύετε ότι αυτό είναι αρκετό;
Όχι, χρειάζεται να υπάρξουν και μέτρα για να προωθηθεί η ανάπτυξη στο Νότο, γιατί η απουσία της είναι μέρος του προβλήματος. Για την ελληνική περίπτωση, οι μεταρρυθμίσεις είναι απαραίτητες, ανεξάρτητα του αν η χώρα θα παραμείνει ή όχι στην Ευρωζώνη – η ανάγκη να επανέλθει η Ελλάδα σε τροχιά ανάπτυξης θα ήταν επιτακτική και στις δύο περιπτώσεις.
Αν όμως η Γερμανία δεν εφάρμοζε τη γνωστή περιοριστική πολιτική, δεν θα μπορούσε ο Γερμανός καταναλωτής να βοηθήσει την ανάκαμψη της Ελλάδας μέσω εξαγωγών;
Καταλαβαίνω το επιχείρημα αυτών που μιλούν για την ανάγκη η Γερμανία να εφαρμόσει μια πιο επεκτατική πολιτική. Ωστόσο βραχυ-μεσοπρόθεσμα νομίζω ότι αυτό θα επιδράσει ελάχιστα στην ανάκαμψη των χωρών του ευρωπαϊκού Νότου.
Γιάννης Παλαιολόγος