ΤΟ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ ΤΟΥ ΚΟΥΚΟΥ ΠΙΕΡΙΑΣ

Αντώνιος Ι. Ζαρκανέλας
π. Γενικός Διευθυντής Ανάπτυξης Νομαρχίας Θεσ/νίκης

Την Κυριακή 20 Οκτωβρίου γιορτάστηκε η επέτειος της κατάληψης και εμπρησμού του Κούκου από τις δυνάμεις του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ, γεγονός που συνέβη στις 18 Οκτωβρίου 1944. Την ίδια ημέρα που ο πρωθυπουργός της Ελλάδος Γ. Παπανδρέου, υπέστελε τη χιτλερική σημαία στην Ακρόπολη, οι του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ κατέστρεφαν τον Κούκο και σφαγίαζαν περισσότερους από 40 ΄Ελληνες οι πιο….
πολλοί από τους οποίους ήταν άμαχοι…

Οι του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ είχαν επιχειρήσει άλλες δύο φορές να καταλάβουν τον Κούκο αλλά δεν τα κατάφεραν, γιατί οι υπερασπιστές πολεμούσαν για τα σπίτια και τις οικογένειες τους. Οι του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ, όταν έφυγαν οι Γερμανοί, «ελεύθεροι» πια, ξεκαθάριζαν τους λογαριασμούς με τους Κουκιώτες, γιατί τόλμησαν να μην υποταχθούν. Το ίδιο άραγε δεν έκαναν και με το Σύνταγμα 5/42 του Ψαρρού πριν από ένα χρόνο το 1943 ή και με τον ΕΔΕΣ, δύο μήνες μετά, τον Δεκέμβριο του 1944; Ας δούμε όμως τι έγινε στον Κούκο και ποιος ήταν αυτός ο Κισαμπατζάκ.

Ο Κυριάκος Παπαδόπουλος, γνωστός ως Κισάμπατζάκ (κοντοπόδαρος) γεννήθηκε το 1884 στο χωριό Τσορτουκλή του Δυτικού Πόντου. Αντάρτης όλα τα χρόνια εναντίον των Τούρκων προάσπισε με την πατριωτική του δράση τον Ποντιακό Ελληνισμό καταφέρνοντας καθοριστικά κτυπήματα εναντίον των Τούρκων με σημαντικότερο εκείνο της μάχης του Τσασούρ το 1919. Μία μάχη με την οποία ο Κισάμπατζάκ «πήρε εκδίκηση» για τις αγριότητες των Τούρκων εναντίον των Ελλήνων ύστερα από τη μάχη στη Ματωμένη Σπηλιά. Οι Έλληνες της Πάφρας και της Σαμψούντας «γιόρτασαν» τις επιτυχίες του Κισάμπατζακ αλλά, δυστυχώς, ακόμη και σήμερα κάποιος Έλληνας που επισκέπτεται την περιοχή, δεν επιτρέπεται να αναφέρει ότι έχει σχέση με την Πάφρα…

Τον Μάρτιο του 1942 ο Κυριάκος Παπαδόπουλος και ο Παύλος Ασλανίδης συγκροτούν δύο ομάδες και έρχονται σε επαφή με στρατιωτικούς προκειμένου, σε συνεννόηση με την Ελληνική Κυβέρνηση του Καΐρου, να αρχίσουν επιχειρήσεις. Την 20η Μαρτίου δημιουργείται το πρώτο ένοπλο τμήμα με αξιωματικούς του Ελληνικού Στρατού (Γουλγουτζής, Τσαμασιώτης, Παπαθανασίου) και της Χωροφυλακής (Τσακάρας, Καλαθάς, Κυριακόπουλος) και 88 άνδρες. Στόχος, η καταπολέμηση όλων των κατακτητών: Των Γερμανών, των Ιταλών των Βουλγάρων αλλά και των Κομμουνιστών για του οποίους ο Κισάμπατζάκ δεν έτρεφε καμιά εμπιστοσύνη: «Ουδεμίαν εμπιστοσύνην έχομεν εις την ηγεσίαν του ΕΛΑΣ. Αυτού ηγούνται σεσημασμένοι κομμουνισταί σκοπούντες επέκτασιν Σλάβων και όχι απελευθέρωσιν πατρίδος». Εξάλλου, πίστευε, όπως και όλοι οι αστοί πολιτικοί (π.χ. Παπανδρέου, Σοφούλης, Τσουδερός κλπ) ότι με δεδομένη τη διαφαινόμενη, ήδη από τα μέσα του 1943, τελική ήττα των δυνάμεων του Άξονα, το μέλλον της ακεραιότητας Ελλάδος θα ήταν σε κίνδυνο μετά την αποχώρηση των Γερμανών. Και αυτό γιατί το ΚΚΕ διακήρυττε μόνιμα από το 1923 και μετά, τον αποχωρισμό της Μακεδονίας – Θράκης από το Ελληνικό Κράτος και τη δημιουργία ανεξάρτητου κράτους με τμήματα της Βουλγαρίας και της Γιουγκοσλαβίας.

Ο αγώνας του Κισάμπατζάκ όπως και των Μιχαλαγά και Τσαούς Αντών στη Δυτική και Ανατολική Μακεδονία-Θράκη, αντίστοιχα, ήταν η με κάθε τρόπο εξασθένηση και εξουδετέρωση της απόφασης των ΕΑΜ/ΕΛΑΣ/ΚΚΕ να προχωρήσουν, σε συνεργασία με τους Βουλγάρους και Γιουγκοσλάβους συντρόφους τους, στην υλοποίηση της απόφασης του ΚΚΕ «…για το δικαίωμα της Μακεδονίας-Θράκης της αυτοδιάθεσής τους μέχρι πλήρους ΑΠΟΧΩΡΙΣΜΟΥ από το Ελληνικό Κράτος για μια ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ Μακεδονία-Θράκη». (Κομμουνιστική Επιθεώρηση, Γενάρης 1933, αρ. 174).

Ο Κισάμπατζάκ πήρε όπλα από τους Γερμανούς; Πήρε, αλλά με το σταγονόμετρο, καθώς δεν τον είχαν εμπιστοσύνη οι Γερμανοί ότι δεν θα τα χρησιμοποιούσε και εναντίον τους, όπως αναφέρει ο αριστερός Κρήτος, (σελ. 237). Και αν πήρε, ο Καθηγητής Ενεπεκίδης, δικαιολογεί τη λήψη αυτή γιατί «…ο Ακρίτας των Μακεδονικών περιοχών αναγκάζεται να ζητήσει και από τον διάβολον τουφέκι διότι ο άλλος εχθρός τού φαίνεται διαβολικότερος.».

Συνεργάστηκε με τους Γερμανούς; Όχι για να πουλήσει τμήμα ή να μειώσει την τιμή της πατρίδος του. Ναι, στο μέτρο που του εξασφάλιζε έστω και μερική παροχή οπλισμού για να μπορεί να υπερασπίζεται και να προστατεύει τα χωριά που είχαν αφεθεί στο έλεος του ΕΛΑΣ ιδιαίτερα τα έτη του «πρώτου» Εμφυλίου 1943-44. Και το έκανε με τέτοιο τρόπο που εχθροί και φίλοι να μην έχουν να πουν κακό λόγο. Έσωσε αντιπάλους και γενικώς Έλληνες από τους Γερμανούς και δεν σκότωσε. Προστάτευσε τους αδυνάτους. Τίμησε τους αντιπάλους αλλά λοιδορήθηκε από αυτούς. Οι φίλα προσκείμενοι τον χαρακτηρίζουν, φιλόπατρι, γενναίο, τολμηρό, έντιμο, δίκαιο. Οι απέναντι το ίδιο, αλλά κρυφά, έστω και αν ήταν αντίπαλος τους.

Για την «κατάκτηση» του Κούκου ο ΕΛΑΣ διέθεσε το σύνολο της δύναμης του 50ου Συντάγματος ΕΛΑΣ Πιερίας, τα Ι/50, ΙΙ/50 και ΙΙΙ/16 Τάγματα, το σύνολο του Εφεδρικού ΕΛΑΣ, …εννέα μπαζούκας, αντιαρματικό πυροβόλο κι εκρηκτικές ύλες..». (Κρήτος Γ. Εθνική Αντίσταση, Δράση του 50ου Συν/τος του ΕΛΑΣ). Στην επίθεση αυτή έχασε ο ΕΛΑΣ 350 αντάρτες. Σε ποιά μάχη εναντίον των Γερμανών ο ΕΛΑΣ διέθεσε το σύνολο της δύναμης του; Σε ποιά μάχη εναντίον των κατακτητών έδωσε ο ΕΛΑΣ 350 Έλληνες νεκρούς; Αν ο ΕΛΑΣ διέθεσε 350 για να καταλάβει ένα ελληνικό χωριό, πόσους έχασε σε όλη την περίοδο της κατοχής εναντίον των Γερμανών στην Πιερία;

Αλλά, να επανέλθω στον Κισάμπατζάκ, τον Κυριάκο Παπαδόπουλο, που δεν λάκισε ακόμη και την ύστατη στιγμή… Όταν του ζητήθηκε τον Νοέμβριο του 1944 να φύγει από τη Θεσσαλονίκη, στα πλαίσια της απόφασης που είχε λάβει η Ελληνική Κυβέρνηση, είπε: «Εμείς είμαστε Έλληνες και πρέπει να σεβαστούμε τους νόμους και τις αποφάσεις της Ελληνικής Κυβερνήσεως (Σημ. Με πρωθυπουργό τότε τον Γ. Παπανδρέου). Θα πάμε στο Κιλκίς για να είμαστε συγκεντρωμένοι όλοι σ’ ένα μέρος. Εκεί θα τεθούμε στη διάθεση του Κράτους μας για να μας δικάσει, μια που μας κατηγορούν ότι είμαστε προδότες». Δεν έφυγε.

Σκοτώθηκε στη μάχη του Κιλκίς στις 4 Νοεμβρίου 1944 (όταν δηλαδή είχε απελευθερωθεί η Ελλάδα από τους Γερμανούς, όχι όμως και από τον ΕΑΜ/ΕΛΑΣ). Οι Γερμανοί εγκατέλειπαν την Ελλάδα στις 12 Οκτωβρίου 1944. Ο Πρωθυπουργός ύψωνε την Ελληνική Σημαία στην Ακρόπολη στις 18 Οκτωβρίου 1944. Ο ΕΛΑΣ, υποστηριζόμενος από Βουλγαρικό Πυροβολικό, αποφασίζει να πάρει εκδίκηση, αφού έφυγαν οι Γερμανοί, ενώ υπήρχε η Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας, στην οποία συμμετείχαν και Υπουργοί από το ΚΚΕ και το ΕΑΜ, και να σφαγιάσει και τους τελευταίους, αυτού του Πρώτου Γύρου, Έλληνες αντιπάλους, Μαχητές αλλά και Αόπλους: Γυναίκες, Γέρους και Παιδιά. Ακόμη και τραυματίες… 7.432 ψυχές αναφέρει ο Ξανθόπουλος…(2011)

Ακόμη και ο ιστορικός Δορδανάς στο, κατά την κρίση μας, μεροληπτικό και αντιφατικό ως προς τον Κισάμπατζάκ βιβλίο του, με τίτλο: «Έλληνες Εναντίον Ελλήνων», δεν αναφέρει πουθενά ότι ο Κισάμπατζάκ «συμμάχησε» εναντίον της Ελλάδος. Συγκεκριμένα, στο βιβλίο του που αναφέρεται στους δοσιλόγους της Βορείου Ελλάδος, στο από 523 σελίδες αποτελούμενο βιβλίο, δεν αναφέρει ούτε ένα στοιχείο που να αποδεικνύει επιχειρησιακή συνεργασία, δίψα για εξουσία ή πλούτο, συγγένεια ιδεολογική του Κισάμπατζακ και του ΕΕΣ (Εθνικού Ελληνικού Στρατού) με τον Εθνικοσοσιαλισμό και τους χιτλερικούς…

Αντίθετα, μάλιστα, στον επίλογο του βιβλίου καταλήγει λέγοντας ειδικά για τον Κισάμπατζάκ και τον ΕΕΣ: «…Εντάχθηκαν και τυπικά στο στρατόπεδο των αντιπάλων του ΕΛΑΣ για να υπερασπιστούν αρχικά τα χωριά τους και στη συνέχεια τη χώρα από τους κομμουνιστές» και πιο κάτω λέει: «…Με άλλα λόγια το διακύβευμα για τους ενόπλους και τους οπλαρχηγούς (του ΕΕΣ) ήταν το μεταπολεμικό καθεστώς της χώρας και γι’ αυτό δέχτηκαν να οπλιστούν, πολεμώντας έναν εχθρό που στα μάτια τους ήταν χειρότερος από τους Γερμανούς.».

ΠΗΓΕΣ:
ΞΑΝΘΟΠΟΥΛΟΣ Γ., (2011). ΚΙΣΑΜΠΑΤΖΑΚ: Ο Τραντέλλενας της Μακεδονίας. ΒΕΛΟΥΧΙΩΤΗΣ: Ο Σταρ της Ρούμελης. Εκδόσεις Αδελφών Κυριακίδη α.ε.
ΔΟΡΔΑΝΑΣ ΣΤΡ., (2000). Έλληνες Εναντίον Ελλήνων. Ο κόσμος των Ταγμάτων Ασφαλείας στην Κατοχική Θεσσαλονίκη, 1941-44. Εκδόσεις Επίκεντρο.
ΚΡΗΤΟΣ, Γ., (1986). Εθνική Αντίσταση. Δράση του 50ου Συν/τος του ΕΛΑΣ.