ΚΟΣΜΟΓΟΝΙΚΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ

ΑΝΔΡΕΑΣ Γ. ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΑΚΗΣ

Κοσμογονικές αλλαγές έχουν ξεκινήσει στον ιδιωτικό τομέα όχι μόνο λόγω της προσφυγής στον μηχανισμό στήριξης (που με κάποιον τρόπο θα φέρει ανατροπές και εκτός Δημοσίου), αλλά και λόγω της κρίσης που έχει «σκληρύνει» πολλές ιδιωτικές επιχειρήσεις προκειμένου να μειώσουν το λειτουργικό κόστος τους.
Οι επιχειρηματίες περιμένουν επίσης πολλά από τις θεσμικές αλλαγές που επίκεινται λόγω των όρων που θα προκύψουν από τις διαπραγματεύσεις του «μεικτού επιτελείου» ΕΕ- ΕΚΤ- ΔΝΤ. Υπολογίζουν σε μεταρρυθμίσεις με αποκρατικοποιήσεις, απελευθέρωση αγορών, αναθεώρηση του Προγράμματος Σταθερότητας το…

… 2011 και άλλο τοπίο σε εργασιακά- Ασφαλιστικό.

Φραγή στις κάρτες
Πάντως πριν από την προσφυγή στη βοήθεια, οι επιχειρήσεις άρχισαν να προσαρμόζονται σε ημέρες ισχνών αγελάδων: για παράδειγμα, σε δύο μεγάλες ιδιωτικές τράπεζες από την 1η Απριλίου και απροειδοποίητα κόπηκαν αρκετά προνόμια μεσαίων και κυρίως υψηλόβαθμων στελεχών. Δεν ισχύουν οι εταιρικές πιστωτικές κάρτες, απεσύρθη η κάλυψη ολόκληρου ή (περιστασιακά) του μισού λογαριασμού κινητού τηλεφώνου, ενώ για τα ΙΧ που έχουν διαθέσει οι τράπεζες στα στελέχη τους, αυτά ειδοποιήθηκαν ότι θα πρέπει πλέον να καλύπτουν ιδίοις εξόδοις τις βενζίνες που ως τώρα κάλυπτε 100% η τράπεζα.

«Και το έκαναν τη στιγμή που η αμόλυβδη έγινε πανάκριβη» σχολίαζε ειρωνικά μεν, με πικρία δε, στέλεχος μιας εκ των δύο τραπεζών.

Το μόνο θετικό στην ιστορία είναι ότι, όπως διαμηνύθηκε στα στελέχη όταν διαμαρτυρήθηκαν για τον αιφνιδιασμό (αφού πρώτα έγιναν οι κινήσεις και μετά ενημερώθηκαν), «δεν υπάρχει πρόθεση να κοπεί το ετήσιο μπόνους, απλώς θα προσαρμοστεί στην κερδοφορία της τράπεζας», γεγονός που τους καθησύχασε μερικώς αφού εφέτος η κερδοφορία θα είναι μάλλον πιεσμένη.

Περικοπή ταξιδιών
Σε μεγάλο όμιλο δομικών υλικών με πλούσια δραστηριότητα στο εξωτερικό ανακοινώθηκε λίγο πριν από το Πάσχα στα 50 κορυφαία στελέχη (επιπέδου γενικού διευθυντή και διευθυντή α΄) ότι θα περικοπούν άμεσα και δραστικά όλα τα ταξίδια των στελεχών στο εξωτερικό και θα μειωθούν οι εμπορικές αποστολές για λόγους πωλήσεων και μάρκετινγκ. Εν ολίγοις στα ταξίδια αυτά που συμμετείχαν δυο- τρία στελέχη θα πηγαίνει μόνο ένα στέλεχος, θα ταξιδεύει σε οικονομική θέση και όχι στην business class και θα διαμένει σε επιλεγμένα ξενοδοχεία Α και Β κατηγορίας και όχι σε πολυτελείας όπως συνέβαινε ως σήμερα. Τα στελέχη αποδέχθηκαν εκόντα άκοντα τις περικοπές κοινωνικών παροχών, αλλά ζήτησαν τουλάχιστον να μη χάσουν τα πριμ παραγωγικότητας, κάτι που θα συζητηθεί μετά το καλοκαίρι, ανάλογα με την πορεία του τζίρου και της κερδοφορίας του ομίλου.

Σε άλλον μεγάλο όμιλο της βαριάς βιομηχανίας υπήρξαν δύο απομακρύνσεις κορυφαίων στελεχών που έπεσαν θύματα της κρίσης, ενώ ανακοινώθηκε στα υπόλοιπα στελέχη πρώτης γραμμής ότι εφέτος το μπόνους παραγωγικότητας είτε θα κοπεί εντελώς είτε, στην καλύτερη περίπτωση, θα μειωθεί στο ήμισυ. Το γεγονός θορύβησε το μαχητικό δυναμικό του ομίλου, με αποτέλεσμα κάποιος να ξαναγυρίσει στις ΗΠΑ όπου δούλευε επί 10ετία προτού επανακάμψει στην Ελλάδα, ενώ οι υπόλοιποι προβληματίζονται σχετικά με το μέλλον τους.

Επειδή όμως δεν φαίνεται να υπάρχουν στην αγορά εναλλακτικές λύσεις, προς το παρόν όλοι κάνουν υπομονή. Βλέπουν άλλωστε ότι στο κατώτερο διοικητικό προσωπικό υπάρχει έντονη ανασφάλεια για το μέλλον και επιλέγουν το αρχαιοελληνικό ρητό «κρείττον το σιγάν».

Εννοείται ότι και σε αυτόν τον όμιλο οι περικοπές σε διοικητικό επίπεδο (προμήθειες υλικών, λειτουργία κλιματισμού) είναι μεγάλες αλλά και οι ενδοεταιρικές εκδηλώσεις έχουν μηδενιστεί.

Μειώσεις μισθών
Ο χώρος της ιδιωτικής οικονομίας στον οποίο ακόμη δεν έχει πέσει μαχαίρι είναι οι πολυεθνικές που λειτουργούν στην Ελλάδα. Τα υψηλόβαθμα στελέχη σε επίπεδο διευθύνοντος συμβούλου εξακολουθούν να λαμβάνουν αμοιβές που προσεγγίζουν και ξεπερνούν τις 500.000-

600.000 ευρώ τον χρόνο, ενώ το πακέτο τους συμπληρώνεται από κοινωνικό μισθό που συμπεριλαμβάνει ενοίκιο σπιτιού, κάρτες, κινητά, αυτοκίνητα, σωματοφύλακα και υψηλά έξοδα παραστάσεως. Βεβαίως τα στελέχη αυτά είναι πολύ λίγα στη χώρα μας και οι συνολικές αμοιβές τους θα παραμένουν υψηλές όσο υπάρχει κερδοφορία, διότι η πτώση του τζίρου έχει αρχίσει να χτυπά την πόρτα των εν Ελλάδι πολυεθνικών και μάλιστα πολύ δυνατά.

Αντίστοιχες αμοιβές και προοπτικές έχουν και οι γενικοί διευθυντές των πολυεθνικών, ενώ βασικό θέμα συζήτησης πλέον μεταξύ τους είναι η φορολόγηση των μπόνους που δεν τους ευνοεί, γι΄ αυτό και αναζητούν λύσεις νόμιμης παράκαμψης της νομοθεσίας. Μικρές αλλά… σημαδιακές χώρες όπως η Κύπρος, η Μάλτα και το Λουξεμβούργο, με ισχυρά τραπεζικά συστήματα, φαίνεται ότι θα υποβοηθήσουν προς αυτή την κατεύθυνση!

Εργασιακές αλλαγές
Το εμπόριο και κυρίως το μεσαίο λιανεμπόριο έχει δεχθεί βαρύτατο πλήγμα την τελευταία διετία. Ούτως ή άλλως, ο εκτεταμένος και διάσπαρτος μεταπρατισμός με τις μάλλον υψηλές τιμές και υπηρεσίες που προσέφερε ήταν ευάλωτος στον ανταγωνισμό των μεγάλων εμπορικών αλυσίδων και πληρώνει το τίμημα της μη προσαρμογής του τα τελευταία χρόνια.

Πέρυσι και εφέτος όμως τα λουκέτα μπαίνουν κατά εκατοντάδες και οι απολύσεις ακολουθούν. Σε μικρές περιφερειακές εμπορικές επιχειρήσεις με 2-4 εργαζομένους και ανεπτυγμένους οικογενειακούς δεσμούς μεταξύ τους παρατηρείται τουλάχιστον μία απόλυση ή, στην καλύτερη περίπτωση, μία συνταξιοδότηση αν ο εργαζόμενος είναι σχετικά ηλικιωμένος.

Τώρα με τη μείωση της αμοιβής υπερεργασίας του Σαββάτου από 50% σε 30% του ημερομισθίου, πολλοί έχουν αναθαρρήσει: «Αφού έκανε το βήμα η κυβέρνηση, ας το πήγαινε ως το τέλος και ας μας χάριζε την έξτρα αμοιβή του Σαββάτου. Να πληρώναμε μόνο το μεροκάματο και να δίναμε ρεπό στους εργαζομένους εναλλάξ Δευτέρα ή Τρίτη που δεν έχουμε δουλειά. Αυτό θα είναι το επόμενο αίτημά μας και ίσως ανασάνουμε λίγο με τον τρόπο αυτό».

Η μείωση της έξτρα αμοιβής του Σαββάτου ίσως ευνοήσει και τις τράπεζες που ξεκίνησαν δυναμικά να κρατούν πολλά καταστήματα ανοιχτά το Σάββατο, αλλά σταδιακά τα έκλεισαν αφού δεν τους συνέφερε οικονομικά, όπως αποδείχθηκε. Η σχέση κίνησης στα καταστήματα και αμοιβών δεν ήταν ικανοποιητική λόγω και του υψηλού κόστους ασφάλειας, γι΄ αυτό μόνο στα μεγάλα εμπορικά κέντρα (Μall, Golden Ηall) έμεναν ανοιχτά κάποια υποκαταστήματα, κάτι που ίσως αλλάξει τώρα.

Τέλος, οι εταιρείες εμπορίας πετρελαιοειδών ετοιμάζονται να επωφεληθούν από την επικείμενη απελευθέρωση των χερσαίων μεταφορών και να μειώσουν δραστικά το κόστος λειτουργίας τους με δεκάδες ιδιόκτητα βυτιοφόρα, ενώ οι βιομηχανίες εκτιμούν ότι στα μεταφορικά θα κερδίσουν ως και 20% από την απελευθέρωση του κλάδου φορτηγών ΔΧ.

Ο τουρισμός στη δίνη του κυκλώνα
Δραματικές ανατροπές προμηνύονται στον χώρο του τουρισμού. Η εποχικότητα του κλάδου, η γενικότερη πτώση των μετακινήσεων και η ανασφάλεια λόγω κρίσης έχουν προκαλέσει πρωτόγνωρες εξελίξεις στον κλάδο.

Σε πολλά ξενοδοχεία της Χαλκιδικής με το ξεκίνημα της τουριστικής περιόδου διαπιστώθηκε ότι τουλάχιστον οι μισοί εργαζόμενοι και πολλοί από αυτούς που κρατούν θέσεις-«κλειδιά» είναι Βούλγαροι που παρουσιάζονται από τους εργοδότες ως απλοί μαθητευόμενοι, ενώ είναι υπεύθυνοι στη ρεσεψιόν ή αρχιμάγειροι ή τεχνικοί διευθυντές.

Οσοι άκουσαν την αμοιβή τους έπεσαν από τα σύννεφα: 10 ευρώ την ημέρα και 12 ευρώ οι πιο έμπειροι, με 6 ημέρες δουλειά την εβδομάδα και την 7η (όχι όμως Σαββατοκύριακο) ρεπό.

Μάλιστα η 6η ημέρα εργασίας, ακόμη κι αν συμπίπτει με Σάββατο ή Κυριακή, δεν αμείβεται υπερεργασιακά, αφού τυπικά εγγράφεται ως αργία για να μην μπορεί να παρέμβει η Επιθεώρηση Εργασίας! Με τον τρόπο αυτό μειώνεται σημαντικά το μισθολογικό αλλά και το ασφαλιστικό κόστος των εργοδοτών ξενοδόχων στη Χαλκιδική, αλλά χάνονται θέσεις εργασίας για Ελληνες, ενώ υπάρχουν σημαντικές απώλειες για τα ασφαλιστικά ταμεία αφού ένσημα δεν πληρώνονται.

Διαφορετική «φάμπρικα» έχει ξεκινήσει στην Κρήτη με τους ντόπιους εποχικούς εργαζομένους που τον χειμώνα λαμβάνουν επίδομα ανεργίας από τον ΟΑΕΔ. Πρόσφατα αρχιμάγειρας ξενοδοχείου της Ανατολικής Κρήτης που δουλεύει στο ίδιο πόστο τα τελευταία 15 χρόνια πήγε να μιλήσει με τον εργοδότη του για να κανονίσουν τη δουλειά της περιόδου Απριλίου- Οκτωβρίου που είναι η τουριστική σεζόν.

Ο εργοδότης του ήταν ξεκάθαρος: «Θα δουλέψεις 7 μήνες, αλλά θα σε πληρώσω μόνο για τους 6. Τον Απρίλιο θα μου τον κάνεις… δώρο, αφού έτσι κι αλλιώς δεν έχουμε πολλή δουλειά. Φρόντισε να τον πληρωθείς και αυτόν από τον ΟΑΕΔ προφασιζόμενος ότι δεν ξεκίνησες ακόμη να εργάζεσαι». Στις έντονες διαμαρτυρίες τού επί 15ετία συνεργάτη του, ο ξενοδόχος το ξανασκέφτηκε και του είπε: «Καλά, ας ξεκινήσουμε όπως σου είπα και αν πάμε καλά, τότε τον Νοέμβριο θα σε πληρώσω και για τον απλήρωτο μήνα. Δεν σου υπόσχομαι πάντως!». Τι να κάνει ο εργαζόμενος, με τρία παιδιά, αναγκαστικά δέχθηκε.

Το φαινόμενο αυτό έχει λάβει διαστάσεις στις τουριστικές περιοχές της Κρήτης εφέτος, όπως διαπιστώνουν μιλώντας μεταξύ τους έμπειροι εργαζόμενοι του κλάδου.