Απόδοση του στρατοπέδου ΚΟΔΡΑ στους πολίτες της Θεσσαλονίκης

Ο χώρος του πρώην Στρατοπέδου ΜΑΚΕΔΟΝΟΜΑΧΟΥ ΚΑΠΕΤΑΝ ΚΟΔΡΑ βρίσκεται στην Καλαμαριά στην περιοχή «Καραμπουρνάκι» και έχει έκταση 450 στρεμμάτων…
Η στρατηγική θέση της περιοχής καθόρισε και την χρήση της ως στρατοπέδου, αρχικά ως τούρκικο στρατόπεδο, κατά τον 1ο παγκόσμιο πόλεμο (1914-1918) στρατόπεδο των συμμαχικών δυνάμεων της ΑΝΤΑΝΤ, ενώ μετά την απελευθέρωση λειτούργησε σαν ελληνικό στρατόπεδο για 80 χρόνια περίπου. Σήμερα κλιμάκιο του ΝΑΤΟ χρησιμοποιεί νέα κτίρια σε ένα μέρος του χώρου, ενώ οι υπόλοιπες στρατιωτικές μονάδες έχουν μεταφερθεί από το 1991, αφήνοντας εγκαταλειμμένες τις κτιριακές εγκαταστάσεις.

Στην περιοχή πραγματοποιούνται μέχρι και σήμερα αρχαιολογικές ανασκαφές και την έχουν αναδείξει σε σημαντικό αρχαιολογικό χώρο της Θεσσαλονίκης, σχετικό με τους προϊστορικούς, αρχαϊκούς και κλασικούς χρόνους. Ένα τμήμα της έκτασης εμβαδού 40 περίπου στρεμμάτων έχει χαρακτηριστεί αρχαιολογικός χώρος (ΦΕΚ 727/Β/27-8-95), το μεγαλύτερο μέρος του χώρου έχει κηρυχθεί από το Υπουργείο Πολιτισμού «ιστορικός τόπος» και 16 παλαιά στρατιωτικά κτίρια διατηρητέα.

Οι πρώτες αρχαιολογικές ενδείξεις επισημάνθηκαν από τους Γάλλους και Άγγλους που στρατοπέδευσαν εκεί στις αρχές του 20ου αιώνα, ενώ σημαντικά ευρήματα της περιοχής έχουν μεταφερθεί σε μουσεία και συλλογές του εξωτερικού. Σύμφωνα με την Αρχαιολογική Υπηρεσία πρόκειται για αρχαίο παραθαλάσσιο οικισμό μεγάλης ιστορικής σημασίας, εικάζεται δε ότι εκεί πρέπει να βρισκόταν το πόλισμα της Αλιείας Θέρμης.

Όλη η περιοχή του στρατοπέδου έχει χαρακτηρισθεί ως «χώρος κοινόχρηστου πρασίνου» με απόλυτη προστασία (ΒΔ 28/4/1966 ΦΕΚ 389/Δ/9-5-1966 και ΠΔ 25/1/1983 ΦΕΚ 58/Δ/14-3-1983). Ο χαρακτηρισμός αυτός και η απόλυτη προστασία του χώρου επιβεβαιώθηκε και με την 288/2003 απόφαση του Ε΄ Τμήματος του ΣτΕ, με την οποία ακυρώθηκε η αριθ. 12122/2761/13-5-1999 απόφαση Υπουργού ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε που επιχειρούσε την τροποποίηση των χρήσεων γης στην περιοχή του πρώην στρατοπέδου Κόδρα και προέβλεπε εντός αυτής χώρους πολιτιστικών εγκαταστάσεων και αθλητισμού.

Η περιοχή χαρακτηριζόμενη ως «άλσος-πάρκο» εμπίπτει στις διατάξεις της Δασικής Νομοθεσίας και προστατεύεται από αυτήν.

Κατά καιρούς έγιναν επεμβάσεις και κατατμήσεις από το Δήμο Καλαμαριάς (παραχώρηση έκτασης για την ανέγερση γηπέδου, κατασκευή σχολικών μονάδων κ.α). Διαχρονικά η έκταση χρησιμοποιήθηκε από τον Δήμο, σαν απόθεμα γης για να καλύψει ανάγκες του, συρρικνώνοντας όμως την αρχική έκταση. Παρ όλα αυτά παραμένει ο σπουδαιότερος ελεύθερος χώρος του Πολεοδομικού Συγκροτήματος Θεσσαλονίκης από πλευράς μεγέθους, θέσεως και ομορφιάς. Η σπουδαιότητα αυτή αναγνωρίστηκε από το 1909, όταν ο Οθωμανός διοικητής της πόλης προγραμμάτιζε την κατασκευή του κήπου της Θεσσαλονίκης σ’ αυτήν την έκταση, ενώ ο Γάλλος πολεοδόμος Ερμπράρ, που συνέταξε το Σχέδιο Πόλης μετά την πυρκαγιά του ΄17, όρισε το χώρο αυτό ως τον Δημοτικό κήπο της Θεσσαλονίκης

Παρά τη σημαντικότητα του χώρου, μέχρι σήμερα δεν έχει γίνει καμία προσπάθεια προστασίας και ανάδειξης του, αντίθετα δέχεται σημαντικές πιέσεις λόγω και της πολύ μεγάλης οικοπεδικής αξίας του, ενώ σε περιοχές του έχουν εναποτεθεί διαφόρων ειδών απορρίμματα, καθιστώντας το χώρο αφιλόξενο.

Προκύπτει, συνεπώς, ως αδήριτη ανάγκη, η οργάνωση, ανάδειξη και απόδοσή του στους πολίτες του πολεοδομικού συγκροτήματος της Θεσσαλονίκης ως ενός πρότυπου «Εθνικού κήπου» που σύμφωνα και με την 288/2003 απόφαση του Ε΄ Τμήματος του ΣτΕ η λειτουργία του και η χρήση του θα υποβοηθά την απόλαυση του πρασίνου από το κοινό. Στην κατεύθυνση αυτή πρέπει να κινηθούν οι αρμόδιοι φορείς, δηλαδή ο Οργανισμός Ρυθμιστικού Σχεδίου Θεσσαλονίκης, η Δασική Υπηρεσία, η Αρχαιολογική Υπηρεσία, καθώς και ο Δήμος Καλαμαριάς, όλοι συντονισμένοι για την εκπόνηση των απαιτούμενων μελετών και εκτέλεση των σχετικών εργασιών και έργων.

Το Παράρτημα Κεντρικής Μακεδονίας του ΓΕΩΤ.Ε.Ε. είναι στη διάθεσή σας για κάθε διευκρίνιση και συνεργασία.

Με τιμή,

Για τη Διοικούσα Επιτροπή

Ο Πρόεδρος

Δρ Αθανάσιος Σ. Σαρόπουλος