ΤΟ ΠΟΤΑΜΙ ΕΡΕΕ ΚΑΤΑΚΟΚΚΙΝΟ….

To ποτάμι Χάρτσικ έρεε κατακόκκινο

Ο Χαιντάρ Ντεντέ που υπηρετούσε ως στρατιώτης κατά την εξέγερση του Ντέρσιμ 74 χρόνια μετά μίλησε στο ντοκιμαντέρ ¨Μαύρο βαγόνι¨.
¨Πήγαμε, τους μαζέψαμε, τους πήγαμε στο ποτάμι και τους …..
σκοτώσαμε. Τους έβαλαν εκεί αγκαλιά, 500-600 άτομα και τους σκότωσαν με πολυβόλα. Τους πέταξαν στο ποτάμι Χάρτσκ…¨

Ο 108 ετών παππούς Χαιντάρ 74 χρόνια μετά, περιέγραψε αυτά που έζησε σαν λοχίας κατά τα γεγονότα του Ντέρσιμ του 1938, ένα από τα σημαντικά θέματα που αντιμετωπίζει η Τουρκία τον τελευταίο καιρό. Στις 4 Μαΐου που είναι η επέτειος της επιχείρησης που είχε γίνει στο Τενκίλ του Ντέρσιμ, θα προβληθεί στην αίθουσα συναυλιών Τζεμάλ Ρεσήτ τον ντοκιμαντέρ ¨Μαύρο Βαγόνι¨ που έχει σκηνοθετήσει ο Οζγκιούρ Φιντίκ και στο οποίο περιγράφονται από αυτόπτες μάρτυρες αυτά που έγιναν στο Ντέρσιμ.

¨Μιλάνε αυτοί που έζησαν¨

Στο ντοκιμαντέρ δημοσιεύονται για πρώτη φορά φωτογραφίες από το αρχείο του Χασάν Σαλτίκ, ενώ μιλάνε μάρτυρες που τους είχαν κάνει με το ζόρι σουνέτ, Αρμένιοι που τους είχαν αλλάξει την θρησκεία τους, κορίτσια που τα είχαν πάρει από τις οικογένειες τους, άλλοι που σώθηκαν ανάμεσα σε αυτούς που τους σκότωναν με πολυβόλα, άτομα που έχασαν τις οικογένειες τους στις σφαγές και άλλοι που έζησαν στην εξορία. Το επώνυμο του παππού Χαιντάρ που κατάγεται από το Γιόζγκατ, και τον βρήκε η καθηγήτρια Λεϊλά Νεϊζί του πανεπιστημίου Σαμπαντζί, μετά από επιθυμία της οικογένειας του κρατείται μυστικό. Να λοιπόν αυτά που έζησε ο Χαιντάρ κατά τα γεγονότα του Ντέρσιμ όπου με βάση επίσημες πηγές σκοτώθηκαν 13 χιλιάδες άτομα και 12 χιλιάδες εξορίστηκαν :

¨Τι έγινε ; Οι Κούρδοι εξεγέρθηκαν. (περιγράφοντας ότι τα γεγονότα άρχισαν από αυτό που έκαναν τρεις στρατιώτες σε ένα κορίτσι από το Ντέρσιμ, που είχαν φέρει στο στρατόπεδο Σατανά). Από αυτό μετά αρχίζει η εξέγερση. Αυτό που είχαν κάνει ήταν αθλιότητα, ατιμία ! Δεν λένε ότι το έκαναν και δεν ερευνάται. Πήγαμε εκεί μαζέψαμε τους Κούρδους, του πήγαμε σε εκείνο το ποτάμι και τους πυροβολήσαμε. Αυτοί δεν ξέρανε τίποτε !

¨Μόνο εκείνη η νύφη σώθηκε¨

…………….

Δεν μπορούσαμε να ρωτήσουμε, σκοτώσαμε τους ανθρώπους, τους σκότωσαν. Τους έβαλαν εκεί αγκαλιά, 500-600 άτομα και τους σκότωσαν με πολυβόλα. Τους πέταξαν στο ποτάμι Χάρτσκ. Το ποτάμι Χαρτσκ μέχρι 500 μέτρα πιο κάτω ήταν κατακόκκινο. Μόνο μια γυναίκα πήδηξε στο ποτάμι και πέρασε απέναντι. Τρία πολυβόλα πυροβόλησαν εναντίον της μέσα από το δάσος, αλλά εκείνη διέφυγε. Μόνο εκείνη η νύφη που διέφυγε προς το Μαζγκίρτ σώθηκε¨

¨Αντιμετώπιση του παρελθόντος¨

Ο σκηνοθέτης του ντοκιμαντέρ Οζγκιούρ Φιντίκ και ο σύμβουλος του Ντιλαβέρ Ερέν είναι από αυτούς που είχαν συγγενείς θύματα σε αυτά τα γεγονότα. Ο σκηνοθέτης Φιντίκ δήλωσε πως «Πρόκειται για μια κατάσταση που η Τουρκία είτε αγνοεί είτε επιθυμεί να αγνοεί και να την σκεπάζει. Μίλησα με 150 άτομα που ήταν παιδιά το 1938. Όμως πιο πολύ από όλους επηρεάστηκα από αυτά που άκουσα από αυτόν που ήταν τότε στρατιώτης». Ο σύμβουλος Ερέν δήλωσε : ¨Αυτή η μαρτυρία πρέπει να ανοίξει νέες νομικές διαδικασίες. Δεν πρόκειται για εκδίκηση. Μόνο αντιμετωπίζοντας το παρελθόν μπορούμε να στήσουμε το κοινό μας μέλλον¨.