Έρευνα: “Μακεδονικό ζήτημα”.. Όλη η αλήθεια!

Όταν ο Τύμβος της Αμφίπολης συνάντησε τον Μάθιου Νίμιτς… ή το ανάποδο!..
«Δημοκρατία της Ανω Μακεδονίας» φέρεται ότι είναι η νέα πρόταση του μεσολαβητή του ΟΗΕ κ. Μάθιου Νίμιτς για την ονομασία της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας (ΠΓΔΜ).

Λεπτομερέστερα, την είδηση γράφει η σλαβομακεδόνικη εφημερίδα «Σλόμποντεν Πέτσατ» (Sloboden Pecat), συμπληρώνοντας όμως η πρόταση ότι είναι, ακόμα, ανεπίσημη. Η ολοκληρωμένη πρόταση για το όνομα είναι: το κράτος «Δημοκρατία της Ανω Μακεδονίας», η γλώσσα θ«μακεδονική» και ο λαός «πολίτες της Ανω Μακεδονίας».

Υπενθυμίζεται ότι οι Σλαβοκαμεδόνες θέλουν το νεό όνομα μόνο ως διεθνές (γιατί εσωτερικά αυτοαποκαλούνται προ πολλού «Μακεδονία»), ενώ η ελληνική πλευρά έχει ζητήσει μια «κοινά αποδέκτη σύνθετη ονομασία με γεωγραφικό προσδιορισμό, για κάθε χρήση, εσωτερική και διεθνή (erga omnes)».

Με αφορμή το εν λόγω άρθρο θα κάνουμε μια ιστορική αναδρομή στο γνωστό πλέον θέμα παγκοσμίως , το Μακεδονικό ζήτημα.

Θα καταρρίψουμε μύθους γύρω απο το θέμα αυτό. Θα απαντήσουμε σε ερωτήματα που όλοι έχουμε. Θα ξεσκεπάσουμε πολιτικά παιχνίδια τα οποία διατηρούνται απο τον έβδομο αιώνα μ.Χ… Και εν τέλει, θα προσπαθήσουμε πέρα απο το να σπείρουμε το μικρόβιο της αναζήτησης της αλήθειας σε όλους εσάς, να φτάσουμε και σε ένα -περίπου- ασφαλές συμπέρασμα.

Ας τα πάρουμε απο την αρχή λοιπόν:

Οι Σκοπιανοί απαιτούν το όνομα Μακεδονία και προς το παρόν δείχνουν να κερδίζουν, αλλά ποιές είναι οι αιτίες αυτού του προβλήματος; Σίγουρα όχι από την εποχή του Τίτο αλλά από πολύ παλιότερα, τις εποχές εκείνες που η Μακεδονία ήταν το μήλον της έριδος ανάμεσα στα έθνη στους Βαλκανικούς πολέμους (εξάλλου οι Βαλκανικοί πόλεμοι γίνανε στο όνομα της Μακεδονίας). Το παρόν κείμενο εκθέτει τις απαρχές του προβλήματος, εντελώς άγνωστες πτυχές και τις πολύ περιεπλεγμένες καταστάσεις της Βαλκανικής που έφεραν το Μακεδονικό Ζήτημα στην τωρινή μορφή του.

1. Από πόσο παλιά χρονολογείται το ζήτημα του Μακεδονικού; Η απαρχή των προβλημάτων αρχίζει με την κατάρρευση των Πτολεμαϊκών βασίλειων, την υπαγωγή τους στο ρωμαϊκό καθεστώς κι έπειτα στο βυζαντινό θρόνο ο οποίος λόγω γραφειοκρατικής και διοικητικής επιπολαιότητας, βαφτίζει Μακεδονία ακόμη και τη Θράκη. Το πρόβλημα οριστικοποιείται στις βάσεις του με την επιδρομή των Σλάβων κατά τον 6ο-7ο αιώνα μΧ όπου ο ντόπιος πληθυσμός αποσταθεροποιείται. Οι βυζαντινοί αυτοκράτορες, μη δυνάμενοι να αποκρούσουν με επιτυχία τις συνεχείς καταβάσεις των Σλάβων, τους παραχωρούν προνομιακά δικαιώματα για ειρηνική διαμονή στην ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας περιορίζοντας έτσι τις επιθετικές τους ορέξεις. Ταυτόχρονα όμως, οι επιδρομές των Γότθων, αρκετές από τις οποίες, όπως του Αλάριχου, ήταν κάτω από τις «εντολές» βυζαντινών αυτοκρατόρων με αποτέλεσμα νέες αποσταθεροποιήσεις της περιοχής να συσκοτίζουν πλέον την πληθυσμιακή κατανομή της περιοχής.

2. Πόσο ευρύτερη γεωγραφικά είναι η Μακεδονία; Πολύ δύσκολο να απαντηθεί το ερώτημα αυτό με ακριβή ιστορικά κριτήρια. Άλλα ήταν τα όρια της επί Φιλίππου Β’, άλλα επί Μεγάλου Αλεξάνδρου, άλλα επί Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, άλλα επί Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και άλλα πριν τη λήξη των Βαλκανικών πολέμων. Άρα εδώ αυτό που πρέπει να αναζητηθεί είναι για το ποια Μακεδονία μιλάμε αναλόγως την ιστορική εποχή που επικαλούμαστε. Αλλά κι έτσι, τα γεωγραφικά τεκμήρια για κάθε εποχή είναι συχνά δυσδιάκριτα λόγω του προσωρινού χαρακτήρα των συνόρων, ειδικά στην περίπτωση της ευμετάβλητης Μακεδονίας.

3. Αν ιστορικά και γεωγραφικά είναι δύσκολο να οριστεί η Μακεδονία, πολιτισμικά τι γίνεται; Αυτό είναι το ισχυρότερο όπλο της ελληνικής πλευράς. Η Μακεδονία είναι έννοια είδους διότι καλύπτεται κάτω από τον όρο Έλλην που είναι γένος (σύμφωνα με την αριστοτελική διάκριση). Εδώ λοιπόν δεν μπορεί να αμφιβάλλει κανείς πως οι Μακεδόνες ήταν Έλληνες. Η Μακεδονία όμως ως γεωγραφικός προσδιορισμός; Στην ουσία, αυτός είναι ο σύγχρονος προβληματισμός διότι πρέπει να ξεκαθαριστεί κάτω από ποια ιστορικά δεδομένα θα μπορούσε να επιλυθεί γεωγραφικά ο όρος Μακεδονία.

4. Ποιοι πρωτοχρησιμοποίησαν από «καπηλεία» τον όρο Μακεδονία για τη σημερινή ευρύτερη περιοχή πλην της ελληνικής; Σίγουρα όχι ο Τίτο όπως είναι εσφαλμένα διαδεδομένο για τους δικούς μας μικροπολιτικούς λόγους παραπληροφόρησης. Μέχρι τους Βαλκανικούς πολέμους, δεν νοούνταν ελληνική, σέρβικη ή βουλγάρικη Μακεδονία. Οι Ρωμαίοι, οι Βυζαντινοί και οι Οθωμανοί όριζαν ενιαία την ευρύτερη περιοχή ως Μακεδονία λόγω διοικητικής κατανομής κι όχι από εθνολογική διαφοροποίηση. Δηλαδή, γι αυτούς δεν νοείται εθνότητα μέσα σε αυτοκρατορία αλλά μόνο διοικητικές περιφέρειες εντός αυτής. Το σύγχρονο πρόβλημα ουσιαστικά ξεκινάει από τη λήξη των Βαλκανικών Πολέμων το 1913 με τη δημιουργία ανεξάρτητων κρατών από τα απομεινάρια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Το 1913 βρέθηκαν οι βαλκανικές εθνότητες, από την οθωμανική διοικητική διαίρεση της περιοχής να οικειοποιείται η καθεμιά την περιοχή της ως εθνικός προσδιορισμός. Έτσι έχουμε Μακεδονία των Σκοπίων (που στην ουσία ήταν σέρβικο έδαφος), Μακεδονία του Πιρίν (Βουλγαρία) και την ελληνική Μακεδονία. Το κομμάτι της Μακεδονίας που πέρασε στους Σέρβους το 1913 είχε την ονομασία Άνω Μακεδονία και οι Έλληνες πολιτικοί δεν διαμαρτυρήθηκαν διότι απλούστατα στη σέρβικη πλευρά ζούσαν χιλιάδες Έλληνες κι αυτό γεννούσε ελπίδες για μια μελλοντική προσάρτηση της περιοχής στην Ελλάδα διαμέσου του αλυτρωτισμού. Είναι ακριβώς το ευθέως ανάλογο της Βορείας Ηπείρου στην Αλβανία. Όμως, τελικά αποφασίστηκε διαφορετικά, έγινε ανταλλαγή των πληθυσμών που όμως δεν έφερε και αλλαγή της ονομασίας. Όμως, μεγάλο μερίδιο της ευθύνης έχουν οι Βούλγαροι με τη δημιουργία, το 1877, της βουλγαρικής ηγεμονίας από το Δούναβη έως το Αιγαίο. Ο εκβουλγαρισμός των σλαβοφώνων δημιουργεί έντονες τριβές με τους Σέρβους και αργότερα το 1885, καταδιώκουν τον ελληνικό πληθυσμό κι επινοούν τον όρο Μακεδονία του Πιρίν έπειτα από τον χαμένο ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897. 5.Ποιος είναι ο βαθμός συμμετοχής του Τίτο στην υπόθεση της Μακεδονίας; Πρέπει να θυμηθούμε εδώ το περίφημο χαρτάκι στη Συμφωνίας της Γιάλτας με τη λήξη του Β Παγκοσμίου, όπου η Ευρώπη μοιράστηκε σε ζώνες επιρροής ανάμεσα στη Δύση και την ΕΣΣΔ εκφρασμένης σε ποσοστιαίες μονάδες. Η επιρροή της Δύσης και της ΕΣΣΔ στην Ελλάδα εκφράστηκε με την αναλογία 90% – 10% αντίστοιχα. Για την Γιουγκοσλαβία του Γιόσιπ Μπροζ Τίτο ήταν 50% – 50%. Κι αυτό είναι το κλειδί για την κατανόηση της πολιτικής του Τίτο στα Βαλκάνια. Το 1935, το ελληνικό ΚΚΕ αποφάσισε να εγκαταλείψει την πολιτική της ενιαίας κι αδιαίρετης Μακεδονίας που υποστήριζε πριν και να προβάλλει την ισοτιμία των μειονοτήτων που ζούσαν στην Ελλάδα. Η κομμουνιστική Διεθνής διαφώνησε έντονα με τους Έλληνες και παρόλο που είχε αποδείξεις για το έντονο ελληνικό στοιχείο στην Μακεδονία, το βαλκανικό γραφείο της Διεθνούς στην Γιουγκοσλαβία προτίμησε να ακολουθήσει την πεπατημένη: χρειάζεται ανεξάρτητη Μακεδονία. Ο Τίτο αργότερα έρχεται να επιδιώξει τη δημιουργία ομόσπονδου μακεδονικού κράτους, γιουγκοσλάβικου, βουλγάρικου κι ελληνικού αλλά με τη βοήθεια των αγγλοαμερικανών. Και ξεκίνησε μια προπαγάνδα στους σλαβομακεδόνες της Ελλάδας υπέρ της αυτονόμησης πράγμα που έφερε εκνευρισμό στο ελληνικό ΚΚΕ, αλλά τα κοιμισμένα ανακλαστικά της ελληνικής κυβέρνησης, καθώς ήταν κατεσταλμένα από τον Τσώρτσιλ που έβλεπε με καλό μάτι και προωθούσε έντονα τη συνεργασία του με τον Τίτο, θα παρέμεναν για αρκετό καιρό σε αυτή την κατάσταση. Όταν το 1948 ξεσπάσει η διαμάχη Τίτο-Στάλιν, ο τότε γραμματέας του ΚΚΕ Νίκος Ζαχαριάδης κατηγορεί δημοσίως τον Τίτο ότι κατά τις συγκρούσεις των αγγλο-υποκίνητων Δεκεμβριανών, συμφώνησε με τον Τσώτσιλ να καταλάβει την ελληνική Μακεδονία. Το 1949, ο Τίτο κλείνει τα σύνορα με την Ελλάδα κι αποσκιρτά από το σοβιετικό μπλοκ. Μόνο από το 1954 τα πράγματα θα χαλαρώσουν με την επίσκεψη του Τίτο στην Ελλάδα με τον Παπάγο, και την επανέναρξη των σχέσεών του με την ΕΣΣΔ μετά το θάνατο του Στάλιν. Θα συναντηθεί και με τον Καραμανλή στη Ρόδο το 1959 και το 1975 στο Βελιγράδι και με τον Ανδρέα Παπανδρέου το 1978. Η Μακεδονία σε όλες τις περιπτώσεις αυτές, θα παραμείνει νεκρό γράμμα, μια σιωπηρή αποδοχή μεταξύ των δύο χωρών πως το πρόβλημα δεν έχει λυθεί. Και δεν θα λυνόταν ποτέ μεταξύ τους χωρίς την άδεια και τη συμμετοχή των ξένων δυνάμεων όσο και να επεδίωκαν πλέον το αντίθετο, μια ρεαλιστική ειρηνική διευθέτηση.
Φτάνουμε λοιπόν σιγά-σιγά στο εξής συμπέρασμα: Το “Μακεδονικό Ζήτημα” είναι δύσκολο στην επίλυσή του, όχι γιατί τίθονται θέματα πολιτιστικά και ιστορικά- Εννοείται πως δεν υπάρχει καμία λογική στην διεκδίκηση του ονόματος της Μακεδονίας απο τους Σλάβους, αφού τον Μ. Αλέξανδρο δεν τον ήξεραν, δεν σχετίζονταν μαζί του ούτε με την ιστορία του, αφού ήρθαν στην ευρύτερη περιοχή της “Μακεδονίας” περίπου 700 χρόνια μετά τον θάνατό του!

Ωστόσο σκεφτείτε πόσο δύσκολο είναι να πείσουν οι σύγχρονες κυβερνήσεις για την βεβαιότητά τους αφού πολιτικά λάθη γίνονται εδώ και 1400 χρόνια. Το γεγονός πως οι Έλληνες εκπρόσωποι της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, σιώπησαν αναδεικνύει άλλο ένα θέμα που πρόκειται να αναλύσουμε στο μέλλον, την Ελληνικότητα του Βυζαντίου! Ήταν Ελληνική αυτοκρατορία ή μήπως Ανατολική Χριστιανική Αυτοκρατορία;

Όπως και να ‘χει όταν έχεις την Ιστορία και τον Πολιτισμό με το μέρος σου, δύσκολο είναι να χάσεις την μάχη στις συνειδήσεις. Στο πολιτικό στερέωμα τα πράγματα δεν έιναι τα ίδια και σε καμία περίπτωση εύκολα, αφου πάντα διοικούν και θα διοικούν τα συμφέροντα και οι ρυθμιστές τους.

Κανονικά θα πρεπε να τελειώσω το άρθρο μου με την παραπάνω φράση. Ωστόσο, ως Θεσσαλονικιός, Β.Ελλαδίτης, Μακεδόνας, Έλληνας έχω την εξής απορία: Αφου η Ελληνική κυβέρνηση είναι τόσο αποφασισμένη -τα τελευταία 12 χρόνια- να διεκδικήσει την ελληνικότητα της Μακεδονίας, γιατί δεν υπάρχει κάποιο άγαλμα του Μ.Αλεξάνδρου στην πρωτεύουσα Αθήνα; Γιατί το “Μακεδονικό ζήτημα” να αφορά κατα κύριο λόγο την Β.Ελλάδα; Δεν έχουμε ενιαία εκπροσώπηση ως Έλληνες απο την κερντρική πολιτεία; Μήπως η σχιζοφρενική αυτή τάση των Ελλήνων να δημιουργούν οχυρώσεις μεταξύ τους είναι το τελικό ζήτημα; Μήπως υπάρχει ακόμη η Αθηναική συμπολιτεία στις μνήμες μας; Η μάχη της Χαιρώνειας είναι κάτι που ελπίζω να έχει ξεπεραστεί εν ονόματι του Ελληνικού Έθνους. Αυτού του τόσο σπουδαίου Έθνους που έβγαλε 4 παγκόσμιες κυριαρχίες! Σπαρτιάτες,Αθηναίοι, Μακεδόνες και Ηπειρώτες έδειξαν τι μπορούμε να κάνουμε όταν είμαστε ενωμένοι και αποφασισμένοι στο παρελθόν. Μάλλον ο Τουρκικός ζυγός άφησε πολλά κατάλοιπα δουλοπρέπιας στον περήφανο αυτό λαό και διαπώτησε η προαναφερθείσα τις ελληνικές κυβερνήσεις στην σύγχρονη ιστορία μας.

Δεν είμαι ρετρολάγνος και το δηλώνω και γραπτώς. Απλώς πιστεύω ακράδαντα πως όσο γνωρίζεις το παρελθόν σου, πατάς σε στέρεο έδαφος στο παρόν και μπορείς να οραματιστείς με ασφάλεια και αποφασιστικότητα το μέλλον!

Άγγελος Γαβρής