Αυτή ονομάζεται επίσημα στην Αμερική junk food (σκουπιδοτροφή)

Πρόσφατα πειράματα με αρουραίους, έδειξαν ότι οι αρουραίοι εθίζονται πάρα πολύ εύκολα στις ανθυγιεινές τροφές, οι οποίες τους χαρίζουν ευεξία. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και με τους ανθρώπους.

Βουλιμία, σύμφωνα με το λεξικό του Γ. Μπαμπινιώτη, είναι το αίσθημα εντονότατης πείνας που απαιτεί άμεση ικανοποίηση. Πρόκειται για μια ακατάσχετη πείνα που οφείλεται σε ψυχοπαθολογικά αίτια. Οι παχύσαρκοι, πολύ συχνά λένε ότι θα σταματήσουν αμέσως να τρώνε τόσο πολύ, αλλά σύντομα διαψεύδονται, δεν μπορούν να σταματήσουν, το φαγητό είναι κάτι σαν ναρκωτικό γι’ αυτούς.

Υπάρχει άραγε εθισμός στην πολυφαγία ή απλά πολύ αδύναμοι ….

… χαρακτήρες; Το ερώτημα απασχόλησε πολλούς και όπως η κύρια ασθένεια της εποχής είναι οι εθισμοί, κάθε λογής, που οδηγούν σε ψυχαναγκαστική συμπεριφορά, οι ψυχίατροι αρχίζουν και υποψιάζονται ότι η παχυσαρκία οφείλεται σε εθισμό σε μια ιδιαίτερη μάλιστα κατηγορία τροφής, την ιδιαίτερα βλαβερή. Αυτή ονομάζεται επίσημα στην Αμερική junk food (σκουπιδοτροφή) και εκπροσωπείται επάξια από τα χάμπουργκερ, αλλά και πολλές άλλες έτοιμες και φτηνές τροφές, πλούσιες σε λιπαρά και σε, περισσότερο ή λιγότερο βλαβερές, χημικές ουσίες. Υπάρχουν παγωτά ή καραμέλες και γλειφιτζούρια που θα μπορούσαν να χαρακτηρισθούν ως σκουπιδοτροφή με προορισμό τα παιδιά και τους εφήβους, υπάρχει άφθονη σπουπιδοτροφή για κάθε ηλικία και αυτή η σκουπιδοτροφή, που κάποτε προοριζόταν για τις χαμηλές, τώρα καταναλώνεται και από τις μεσαίες τάξεις.

Μια καινούρια μελέτη, που δημοσιεύθηκε πρόσφατα από την επιστημονική επιθεώρηση Nature Neuroscience, δείχνει να συνηγορεί υπέρ της άποψης ότι η παχυσαρκία είναι εθισμός. Έγιναν έρευνες με αρουραίους και διαπιστώθηκε ότι προτιμούσαν από διάφορες άλλες τροφές, μπέϊκον, μπιφτέκια, ψημένο τυρί, όλα τα συστατικά του χάμπουργκερ δηλαδή, αλλά τους έρεσαν επίσης η σοκολάτα και η τυρόπιτα. Με έκπληξη οι επιστήμονες διαπίστωναν ότι πολύ σύντομα οι αρουραίοι εθίζονταν στο junk food και δεν ήθελαν να τρώνε τίποτε άλλο. Έγιναν υπέρβαροι σε διάστημα ημερών, αλλά αυτό δεν τους ενόχλησε καθόλου. Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι η κατανάλωση αυτής της τροφής δημιουργεί ευεξία στον εγκέφαλο των αρουραίων, που έχουν την απαραίτητη ευφυία για να αντιληφθούν ότι τρώγοντας αυτού του είδους τις τροφές, περνάνε καλά και κάνουν σαν τρελοί για βλαβερά (ακόμα και για αρουραίους) χάμπουργκερ. Τρώνε μάλιστα μεγαλύτερη ποσότητα για να αυξήσουν την επίδραση του …ναρκωτικού. Όπως και άλλες συμπεριφορές που προκαλούν ηδονή (ναρκωτικά, σεξ), και το φαγητό μπορεί να προκαλέσει απελευθέρωση ντοπαμίνης, ενός νευροδιαβιβαστή που δημιουργεί το αίσθημα ευφορίας στον εγκέφαλο. Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι η επίδραση της ντοπαμίνης στους αρουραίους συσχετίσθηκε αμέσως από αυτούς, είναι έξυπνα ζώα, με την κατανάλωση αυτής της τόσο νόστιμης τροφής και πολύ σύντομα την μετέτρεψαν σε συνήθεια και σε ανάγκη. Μπορούμε λοιπόν κάλιστα να μιλάμε για εθισμό.

Παρά τις πάμπολλες έρευνες που έγιναν τα τελευταία 40 χρόνια πάνω στην παχυσαρκία, δεν είναι ακόμη ξεκάθαρο αν η βουλιμία προκαλείται από κάποια χημική ανωμαλία του εγκεφάλου ή αν η ίδια η συμπεριφορά -το να τρως συνέχεια- αλλάζει τη βιοχημική σύσταση του εγκεφάλου. Η νέα έρευνα, της οποία ηγείτο ο Paul Kenny καθηγητής μοριακής ιατρικής στη Φλόριντα, με τη βοήθεια του συναδέλφου του Paul Johnson, δείχνουν ότι και τα δύο είναι πιθανά. Αναρωτιέμαι πάντως πόσο συχνά συμβαίνουν χημικές ανωμαλίες του εγκεφάλου οι οποίες μας μετατρέπουν σε βουλιμικούς και υποψιάζομαι ότι είναι πολύ σπάνιες.

Ο Kenny δήλωσε στην επιθεώρηση ότι αυτή η μελέτη, διάρκειας 3 ετών, εξηγεί τι γίνεται στον εγκέφαλο αυτών των ζώων όταν έχουν εύκολη πρόσβαση σε τροφή που περιέχει πολλές θερμίδες και λιπαρά. Πιστεύει ότι αυτή η μελέτη ήταν η πιο εμπεριστατωμένη ως τώρα και καταδεικνύει, πέρα από κάθε αμφιβολία, ότι η εξάρτηση από τα ναρκωτικά και η παχυσαρκία, βασίζονται στους ίδιους νευροβιολογικούς μηχανισμούς. Κατά τη διάρκεια του πειράματος, τα ζώα έχασαν εντελώς τον έλεγχο της διατροφής τους και η απώλεια ελέγχου είναι απτό σημάδι εθισμού. Τα ζώα εθίστηκαν τόσο πολύ στη σκουπιδοτροφή, που πήγαιναν να φάνε, αν και ήξεραν ότι για να φτάσουν ως εκεί θα χρειαζόταν να υποστούν ισχυρότατο ηλεκτροσόκ. Ούτε τα ηλεκτροσόκ δεν μπορούσαν να εμποδίσουν την κατάκτηση της ευφορίας που χαρίζει η ντοπαμίνη.

Ο δρ. Julio Licinio, διευθυντής του Κέντρου Έρευνας του Εθνικού Πανεπιστημίου της Αυστραλίας, χαιρέτησε τη μελέτη του Kenny ως ακόμη ένα από τα σημαντικά κομμάτια του παζλ που μας βοηθούν να επιλύσουμε το αίνιγμα της παχυσαρκίας και του εθισμού. Τώρα που κατέστη ξεκάθαρο ότι οι περιοχές του εγκεφάλου που εμπλέκονται στους εθισμούς είναι οι ίδιες με αυτές που εμπλέκονται στην παχυσαρκία, η επόμενη ερώτηση είναι: Γιατί αυτές οι περιοχές απορυθμίζονται σε μερικούς ανθρώπους και όχι σε άλλους; Επίσης, γιατί από τους ανθρώπους που έχουν βιολογική προδιάθεση στους εθισμούς, άλλοι παίρνουν ναρκωτικά, άλλοι πίνουν αλκοόλ και άλλοι γίνονται βουλιμικοί και “φτιάχνονται” με τη σκουπιδοτροφή;

Κάποιοι σκέφτονται στην Αμερική ότι η junk food πρέπει να φορολογείται περισσότερο για να ακριβήνει και οι φτωχοί να υποχρεωθούν έτσι να τρώνε πιο υγιεινά. Άλλοι λένε ότι πρέπει να απαγορευθούν εντελώς οι διαφημίσεις τέτοιων προϊόντων, άλλοι, απλά δεν τις τρώνε. Προκαλεί σίγουρα κατάπληξη ότι η ίδια μας η διατροφή μπορεί να προκαλέσει εθισμό, βλέποντας όμως και στη χώρα μας χιλιάδες παχύσαρκους ή επιεικώς υπέρβαρους, πραγματικά, πάρα πολλούς, καταλαβαίνω καλά γιατί οι επιστήμονες συσχετίζουν την παχυσαρκία με την ψυχαναγκαστική συμπεριφορά και τους εθισμούς. Γρήγοροι ρυθμοί ζωής, μεγάλη ένταση, ελάχιστος ελεύθερος χρόνος. Αυτές οι λέξεις σκιαγραφούν την καθημερινότητα των περισσότερων και πολύ συχνά, η έτοιμη, και αμφίβολης ποιότητας, τροφή φαντάζει ως πολύ καλή λύση. Δεν είναι όμως, αντίθετα είναι πολύ κακή λύση, η χειρότερη δυνατή. Και βέβαια, τη σκουπιδοτροφή συνοδεύει πάντα και η Coca-Cola, ένα αναψυκτικό που, ύστερα από πάμπολλες έρευνες, αποδείχθηκε ότι σίγουρα δεν κάνει καλό στον οργανισμό μας, για να το διατυπώσω με τακτ.

Έχουμε τόσο μεγάλη ανάγκη από την ευεξία που μας προμηθεύουν τα κάθε λογής ναρκωτικά (καφές, τσάι, καπνός, μαριχουάνα, όπιο, χάπια, κλπ) που τελικά αδιαφορούμε για την ίδια μας την υγεία. Χαρακτηριστικό αυτής της κοινωνίας όπου ζούμε, είναι η αδιαφορία προς τους άλλους. Δεν κυριαρχεί απόλυτα, αλλά αυξάνεται τα τελευταία χρόνια, καλπάζοντας, σε τομείς της ζωής που μέχρι πρότινος θεωρούσαμε “ιερούς”. Μου φαίνεται πολύ λογικό, αν αδιαφορείς για τον ίδιο σου τον εαυτό, θα αδιαφορήσεις και για τους άλλους.
enet